Phiếm: Chuyện Tề Thiên ....

 

Cách đây vài tuần, đi với mấy ông anh lên Đà Nẵng ăn mì Quảng. Chạy ngang Non Nước (Ngũ Hành Sơn), trời mưa như trút nước. Trong xe có người nhắc đến chuyện một ông quan địa phương nào đó đã từng đề nghị xây dựng một công trình du lịch hoành tráng ở Ngũ Hành Sơn, vì nghĩ rằng năm xưa Tề thiên bị Phật Tổ bắt nhốt ở đây. Hài hước thật, nhưng mình lại cảm thấy rất khâm phục tài năng của tác giả "Tây Du Ký". Viết một câu chuyện hư cấu hoàn toàn, mà bao nhiêu năm sau, bao nhiêu thế hệ trôi qua, vẫn có người cứ tin như thật !

Dài dòng chút, Tây Du Ký ra đời vào thời nhà Minh TQ (khoảng thế kỷ 16), mặc dù truyện viết về bối cảnh của Thầy Huyền Trang thời Đường đi thỉnh kinh, một câu chuyện xảy ra cả ngàn năm trước đó (thế kỷ thứ 6). Tức là theo chính sử thì Tây Du Ký ra đời sau thời Hồ quý Ly Hồ Nguyên Trừng, Lê Lợi Nguyễn Trãi của quê ta. Còn ai mà mê kiếm hiệp, thì tính theo lịch là sau thời của Trương Vô Kỵ và Triệu Mẫn quận chúa :-) . (Bởi trong truyện "Cô gái Đồ Long" thì Chu Nguyên Chương, vị vua sáng lập lên triều đại nhà Minh TQ, lúc này còn làm nghĩa quân trong Minh giáo, giả dạng nằm vùng làm phu xe kéo để hoạt động cách mạng). Nôm na là bộ truyện TDK xuất hiện vào khoảng năm 1592 với tác giả ẩn danh. Sau đó cũng gây ra nhiều tranh cãi, cuối cùng tạm kết luận là tác phẩm của Ngô Thừa Ân, sau khi ông qua đời nhiều năm. Tây Du Ký được truyền bá rộng rãi ở các nước châu Á. Mãi đến thời trước đệ nhị thế chiến, một dịch giả người Anh là Arthur Waley dịch truyện này ra tiếng Anh, và được nhiều người phương Tây biết đến. Nói chung, TDK là một bộ truyện hư cấu hoàn toàn, nhưng rất hay, đậm nét văn hoá đông phương và mang nhiều triết lý tư tưởng tôn giáo sâu sắc, không chỉ riêng gì PG Bắc truyền, mà có cả Đạo giáo và Nho giáo trong đó. 

Nhớ hồi nhỏ đi học, ghiền truyện tranh, khoái lắm bộ truyện tranh Tề thiên đại thánh. Bẵng đi bao nhiều năm, trở về lại quê nhà, ngạc nhiên khi thấy ai ai cũng mê cũng thuộc Tây Du Ký, Bao Công ... Mới biết ra là TV nhà ta giờ phát hành phim ảnh TQ rộng rãi. 

Nhưng tất nhiên là hôm nay không ngồi đây kể chuyện Tề thiên Đại thánh, mà chỉ muốn nói đến câu chuyện cái lò luyện linh đan của Thái Thượng Lão Quân và Tôn Ngộ Không.

Một khi nói về Thái Thượng Lão quân (TTLQ), thì có rất nhiều giả thuyết. Từ Đạo giáo Tam Thanh bên TQ cho đến các vị Cao Đài của VN ta, đều cho rằng quyền uy của Ngài TTLQ là tối thượng trên cõi Thiên đàng. Có nhiều nơi còn gọi tôn hiệu của Ngài là Vô cực chí tôn, Vô cực lão tổ. Mình thì không rành rẽ các chức sắc hoặc danh hiệu mà các đạo giáo dành cho Ngài, nhưng trộm hiểu rằng nếu Ngài mà một tay nắm giữ linh đan, sinh sát ở cõi Trời, thì từ thiên binh thiên tướng cho đến ông Ngọc Hoàng cũng phải nghe lời Ngài chứ chẳng phải dạng vừa. Bởi vậy trong Tây Du Ký, khi mọi giải pháp dựa vào vũ lực, mềm mỏng, dụ ngọt, luật pháp, hành pháp ... trên cõi Trời đều bó tay trước Tôn Ngộ Không, thì Ngọc Hoàng và các chư thiên chư tướng phải nhờ đến Thái Thượng Lão quân ra tay cứu giúp. Và chắc là ai cũng biết nhờ cái vòng "Kim Cương Trác" của Thái Thượng lão quân, mới bắt được Tề thiên đại thánh. Tuy nhiên, cái vũ khí ghê gớm nhất của Thái Thượng Lão quân không phải là cái vòng Kim cương, mà là cái Lò, lò luyện linh đan cho cõi Trời !

Cho nên sau khi bắt được Tôn Ngộ Không, Thái thượng lão quân bàn với Ngọc Hoàng rằng: "Con khỉ ấy ăn đào tiên, uống rượu ngự, xơi cả linh đơn. Rượu thuốc, rượu ngâm, ngọc linh, rắn hổ, đông trùng hạ thảo, mật gấu, hổ cốt, gì cũng uống qua hết. Nó lại luyện thân thể bằng thứ lửa tam muội nữa, nên người tựa một khối kim cương rắn chắc, không vật gì hại được. Hay là để thần mang nó về bỏ vào lò Bát Quái, đốt nó bằng cái thứ lửa thần kỳ mà thần thường dùng để luyện linh đơn, thì người nó nhất định sẽ biến thành tro bụi". Ngọc Hoàng nghe vậy, ưng cái bụng, lập tức sai thần Lục đinh Lục giáp giải Tôn Ngộ Không đến Lò của Thái Thượng lão quân.

Còn nhắc đến cái Lò của TTLQ thì khỏi nói rồi, xưa nay độc nhất vô nhị. Ngoài thì thiên binh thiên tướng, lục đinh lục giáp ngày đêm canh gác cẩn thận. Trong thì bố trí thiên la địa võng, phong thuỷ, ngũ hành bát quái, vô cùng phức tạp. Mờ mờ ảo ảo, nhìn vô không thấy mà nhìn ra cũng mịt mù, nếu có giải thích thì cũng chẳng có mấy ai hiểu nỗi !

Về đến Cung Đâu Suất, TTLQ sai người gom củi, đốt lò quạt lửa, khí thế ngút trời. Tiếng lành đồn xa, lại thêm các ngài thiên lôi vác loa thông báo, cõi trời cõi đất, mấy vạn cõi sinh linh gần xa nghe qua đều khiếp vía. Nhưng cũng có nhiều người vừa sợ vừa lo, bán tín bán nghi, cố chờ đợi kết quả xem sao. Nghi lễ rình rang, TTLQ đem thả Tôn Ngộ Không vào lò, then cài chốt kỹ, thêm lửa thêm củi, rồi yên tâm chờ đợi đến 49 ngày sau. 

Ai dè, điểm mạnh nhất của cái Lò là phương vị Bát quái, thì cũng chính là cái điểm yếu nhất. Bởi nguyên thuỷ, lò này được cấu trúc tám ngăn dựa theo các cung quẻ Càn, Khảm, Cấn, Chấn, Tốn, Ly, Khôn, Đoài. Tôn Ngộ Không khôn ngoan chui ngay vào ở cung Tốn. Tốn là gió, mà phàm có gió thì không có lửa. Cùng lắm thì lâu lâu có chút khói thổi vào cay mắt, dụi dụi là xong. Tôn Ngộ Không vốn có sở trường là nhổ nắm lông rồi biến hoá đủ thứ, nên món gì lại chẳng có. Cho nên cũng không ai biết được rõ ràng cuộc sống thực sự của Tôn Ngộ Không trong lò Bát quái là như thế nào. 

Đúng 49 ngày sau, TTLQ sai người mở nắp Lò ra, đinh ninh là Tôn Ngộ Không đã thành tro bụi rồi, còn sống thì chắc cũng sẽ quỳ lạy xin chừa. Nào ngờ đâu không phải như vậy. Còn kết quả sau đó thì ai cũng biết rồi !

Tất nhiên, ngay sau đó cả cõi Trời rúng động, Ngọc Hoàng liền triệu tập bộ sậu họp kín khẩn cấp để nghe TTLQ giải trình. Thiên đình đóng cửa, nội bất xuất ngoại bất nhập, chốt đóng then cài. Thiên binh thiên tướng, Nam tào Bắc Đẩu, lục đinh lục giáp ... vừa hồi họp vừa tò mò, đứng bên ngoài rình rập nghe ngóng. Kẻ áp má người nghiêng tai, kẻ dùng thiên lý nhãn người dùng thiên lý nhĩ, nhưng tuyệt nhiên không một tiếng động nào lọt ra ngoài. Mấy ngày sau, cửa thiên đình đột nhiên mở rộng, một chiếc bóng bay vèo ra. Các thiên binh thiên tướng cõi Trời chỉ kịp nhìn thấy cái bóng dáng liêu xiêu của cây phất trần phất phơ trong gió. Ngài TTLQ che mặt phi thân như một tia chớp về hướng Cung Đâu Suất, và sau đó không ai thấy Ngài đi ra nữa ...

Cõi Trời cõi Đất lại một phen dậy sóng. Nghe đồn rằng ai cũng sợ không dám lên tiếng hỏi han hó hé gì cả, nhưng đêm về vẫn cứ thầm thì, lén lút to nhỏ với nhau. Mấy ông ở quan trường, thiên binh thiên tướng, chiều về thường rủ nhau đi hái đào tiên, lai rai vài ly thiên tửu, lân la dò hỏi, nghe ngóng tin tức. Nhưng tin đồn thì vẫn cứ mãi là tin đồn, tam sao thất bổn, chẳng trúng trật gì. Tuy nhiên ai cũng có một nỗi lo chung, và dường như đó là mối quan tâm lo lắng nhất, không biết Lão Tôn có bỏ lại mấy nhúm lông trong lò hay chăng ? Nếu có, thì e rằng còn bao nhiêu Lão Tôn nữa chưa ra lò, mà không ai có thể đoán biết hết được !

Những thiên tướng quyền cao chức trọng thì không dành thời gian đoán già đóan non như hàng thiên binh thiên mã đồn đãi, mà họ lại nghĩ đến những điều "tư duy" hơn, hệ thống hơn. Đồn rằng có một số ít rất thông minh và trí tuệ, quan tâm đến trạng thái của TTLQ lúc rời khỏi thiên đình sau khi họp kín với Ngọc Hoàng. Tuy nhiên, thông tin chẳng bao giờ rõ ràng, có người thề thốt cho rằng đã thấy TTLQ mĩm cười một cách mãn nguyện, nhưng một số người khác lại nói chính mắt thấy TTLQ đưa tay che mặt khóc tức tưởi. Tất nhiên đó chỉ là tin tức hành lang, lời đồn đãi của những câu chuyện làm quà. Cũng có thể đây sẽ là một bí mật muôn đời mà không ai biết được, trừ khi Ngô Thừa Ân sống lại .... :-).

Và kể từ sau lần thử thách thất bại đó, sinh linh trong các cõi cũng không còn mặn mà nhắc đến chuyện cái Lò nữa. Những lời đồn đãi ca tụng của các thiên lôi, thiên tướng cũng thưa dần. Còn đám thiên ngưu, thiên mã vẫn hàng ngày đi gom củi đốt lò luyện linh đan, nhưng không còn cờ xí như xưa. May là cuối cùng Phật Tổ đã thu phục được Lão Tôn và bắt nhốt ở Ngũ Hành Sơn (mà ông quan nào đó cho là ở Non Nước, Đà Nẵng :-)). Nhưng nhiều người hiểu chuyện thì cho rằng Ngô Thừa Ân muốn nói đến chính tính cách tự cao tự đại, ảo tưởng "kiêu binh" của Tôn Ngộ Không đã tự hại bản thân Ngài, chứ không ai có thể làm phương hại đến Đại Thánh được. Ngẫm lại âu cũng là một mẫu chuyện hay !

Thôi cuối tuần phiếm chút cho vui. Chúc tất cả một tuần mới an lành.

PN

Lan man ngày lễ Tạ ơn

 

Với mình, trong năm có 2 thời điểm im ắng và sâu lắng nhất. Đó là chiều ngày lễ Tạ ơn ở Mỹ, và tối 30 Tết đợi cúng giao thừa. Pha một ly cà phê hoặc làm một ly rượu ngon, ngồi lan man với chính mình về những thứ qua đi, còn lại, rồi viết lách một vài ý tưởng linh tinh gì đó đợi chờ gà chín, vậy là cũng thấy vui rồi. Chiều nay bỗng nhớ đến một đoạn du ca do Thái Hiền hát trong phim Trường Tôi ngày xưa....

Nằm vắt tay lên trán ta nghĩ đến chuyện cuộc đời
Ngồi bấm đốt ngón tay ta nghĩ đến chuyện ngày qua
Nằm vắt tay lên trán ta nghĩ đến chuyện bây giờ
Ngồi bấm đốt ngón tay ta nghĩ đến chuyện ngày mai ...

Thời gian qua nhanh thật, lại một năm trôi qua. Mới mùa xuân hoa lá rực rỡ hôm nào, nay lại đến mùa thu, lo quét lá vàng, dọn vườn dọn rác. Ngồi nhìn lại, bao năm lang bạt xứ người, bao nhiêu mùa lễ Tạ ơn qua đi, bao nhiêu ân sủng của tạo hoá, bao nhiêu ân tình của gia đình, bạn bè, xã hội, con người.... quyện lẫn vào nhau khó mà tách biệt ra được. Bởi vậy hàng năm đến ngày lễ Tạ ơn, thấy lòng mình chững lại, rộng mở, buông bỏ, cho đi, và biết ơn những gì có được. Mà đó cũng là tâm trạng chung của nhiều người vào dịp lễ Tạ ơn. Tất nhiên là trong đời sống chúng ta, mỗi người đều có gia đình, người thân, anh em bạn bè, và những thứ riêng tư cần phải tri ân, mà không phải đợi đến ngày lễ hội này.

Mới hôm rồi ở sân bay bên Nhật, ngồi đợi máy bay chuyển tiếp, gặp ông VK kia quen, hỏi mình chữ đi, về. Đã lâu, mình không còn để ý đến những chi tiết chi li của từ ngữ nữa. Nói sao hiểu được thì thôi, mỗi người, mỗi địa phương đều có cách hiểu vấn đề và cách trình bày khác nhau. Cuối cùng thì ngôn từ cũng chỉ là những phương tiện để suy nghĩ và diễn đạt thôi. Trừ khi nói ra mà người khác không hiểu mình nói gì thì là phải coi lại cách sắp đặt ý tưởng và chữ nghĩa của mình thôi. Tất nhiên là có nhiều người không đồng quan điểm này, nhưng đành chịu vậy. Bởi thế, nếu hỏi mình là đi Mỹ hay về Mỹ, đi VN hay về VN, đi SG hay về SG ...v.v... thì mình thường trả lời không biết. Ăn thua khi nào nhận ra được  "nơi nao là chốn quê nhà" thì nhớ nói là "về quê", "về nhà" .... chứ đừng nói "đi quê", "đi nhà" là ngon lành rồi :-).

Thực ra, đôi lúc đi qua cửa khẩu di trú/hải quan sân bay mình có thoáng nghĩ qua chuyện "đi, về", bởi có một điều khác nhau nho nhỏ giữa quê ta và các nước khác. Ví dụ như khi đi qua cổng an ninh sân bay Mỹ, sau khi xét giấy tờ, họ chào mình "Welcome home" (chào mừng trở về nhà). Còn khi qua cổng an ninh sân bay VN quê ta, thì ngược lại rất căng thẳng và "hành sự", không hề chào hỏi nhau tiếng nào. Thầm nghĩ có lẽ họ không coi mình là người VN nữa rồi, có thể để dành những lời chào hỏi "Welcome home" ấm áp đó cho những người mang hộ chiếu VN chăng ? Hy vọng là vậy. Tất nhiên câu chào hỏi đó chỉ là một văn hoá lịch sự tối thiểu, chứ không thể làm nên cái "home", cái "quê nhà" trong lòng mỗi người. Ai cũng có một quê hương, ai cũng biết ơn đất nước đã sinh ra họ, nhưng bên cạnh đó chắc chắn họ cũng biết ơn những xứ sở đã từng cưu mang họ trong suốt cả một hành trình.

Còn đào sâu chi chiết đến chuyện tạ ơn, thì cả đời nói không hết chuyện, đúng sai ai biết ? Tục lệ là tục lệ, còn chuyện tranh luận người Mỹ tạ ơn ai, người Canada tạ ơn ai, người Do thái tạ ơn ai, người VN tạ ơn ai ... nói sao cho hết. Mà nói cho cùng thì đó cũng chỉ là quan niệm cá nhân hoặc quy ước chung của xã hội. Vậy mà trà dư tiểu hậu, năm nào trên mạng cũng có những tranh luận sôi nổi, nhưng hết hồi lại thôi. Hôm rồi mới về VN, ngồi uống cà phê với mấy đứa bạn cũ, có đứa trong nước, có đứa VK ngoài nước, cũng nói đến mấy đề tài này ....

Đứa thì cho rằng người Mỹ biết ơn người "native" bản xứ, nên ngày nay có nhiều quy chế ưu tiên đặc biệt đi làm đi học, có những khu "American Indian reservation" dành riêng cho người bản xứ. Còn VN ta, từ khi "giải phóng" miền Nam, thì không thấy người miền Nam ra Bắc sống, mà chỉ thấy người Bắc vào Nam lập nghiệp. Từ các tỉnh vùng núi cao nguyên, đồng bằng, hang cùng ngõ  hẽm, đâu đâu cũng thấy người Bắc xuôi Nam. Các dân tộc vùng núi, cao nguyên, làng quê hẻo lánh, đều cảm thấy đất đai xóm làng của tổ tiên lần hồi bị mất đi. Nhưng ngược lại không thấy quy chế ưu đãi gì, mà miền Nam phải chịu nhiều thiệt thòi, từ các công trình đường sá giao thông, cho đến các dự án trọng điểm, ngân sách cải tiến nông thôn ..v.v. Nhiều dân địa phương còn cảm thấy văn hoá ứng xử, tục lệ địa phương bị xâm phạm nặng nề. Thế thì họ phải tạ ơn ai ? 

Đứa thì cho rằng nhiều ông VK quanh năm sống với đời thực bên Tây bên Mỹ buồn tẻ, về VN vài tuần như cá gặp nước. Có nhiều người làm công chức, nhân viên bình thường ở nước ngoài, lãnh lương cần kiệm, cung cúc tận tuỵ. Mỗi năm về VN vài tuần, lên đời, sống ảo với chức này chức nọ, giám đốc giám điếc, hàm thứ trưởng, bộ trưởng, Nasa, Harvard .... Bạn bè, người thân, em út hâm mộ, mắt mũi tròn xoe, nói gì cũng nghe. Vậy họ phải tạ ơn ai ?

Đứa thì nói có nhiều ông quan chức bên VN hét ra lửa, chức này chức kia, hô hào vận động khí thế bừng bừng, rồi lại âm thầm sắm nhà sắm cửa hoành tráng bên Tây bên Mỹ, đưa con cái sang lập nghiệp chuẩn bị tương lai. Vậy họ phải tạ ơn ai ? 

Đứa thì nói mấy tuần nay theo dõi tin tức vụ án VTP bên nhà, cũng là hình thức "tạ ơn". Có người đưa bìa thư, có người gởi thùng xốp, nhưng có người được gọi là tiền cảm ơn, người khác lại bị gọi là tiền hối lộ. Vậy thì họ phải tạ ơn ai ?

.....vv và vv...

Thiệt là nếu ngồi nghe cả ngày thì vẫn không hết chuyện. Mình thì vốn quan niệm mỗi người đều có một vòng tròn tư duy dành cho riêng họ. Vòng tròn đó lớn hay nhỏ là tuỳ vào khả năng "nhận biết" của chính bản thân mỗi người. Thông thường thì ai cũng thấy vòng tròn của mình là to nhất, nên đại đa số đều hài lòng với mớ kiến thức của mình. (Tuy nhiên, đôi lúc sự đồng tình và ngộ nhận của những người chung quanh cũng vô tình tạo nên một số ảo giác sai lệch về kích cỡ của những chiếc vòng tròn vô tội đó). Và tất nhiên trong cuộc sống của mỗi chúng ta, sự biết ơn là vô cùng cần thiết, nhưng nó lại hoàn toàn lệ thuộc vào những chiếc vòng tròn tư duy lớn nhỏ ấy. Quy tắc ứng xử của mỗi người cũng vậy, đều dựa vào cái "biết" của họ, không ai giống ai, nên không cần thiết phải tranh cãi với nhau.

Hay là cứ quan niệm ơn nghĩa đời thường theo Du Tử Lê cho nhẹ nhàng :-)
...

ơn em, ngực ngải môi trầm
cho ta cỏ mặn trăm lần lá ngoan
ơn em, hơi thoảng chỗ nằm
dấu quanh quẩn dấu nỗi buồn một nơi .. (DTL)

Và cũng nhân nói đến chuyện ơn nghĩa, ham muốn, khổ luỵ, mình xin lấn sân qua chuyện kinh sách PG một chút. Không biết quý Thầy và các nhà nghiên cứu bên VN giảng giải như thế nào về nguồn gốc của phiền não & khổ đau. Nhưng kinh sách bên phương Tây thì chỉ nói đơn giản là do desire (ham muốn) và attachment (gắn bó). Còn ai muốn biết thêm chi tiết về 2 thứ này thì cứ hỏi bác Google là ra thôi, thông tin bây giờ có rất nhiều. Thực ra mỗi khi người Á đông nói đến "desire", thường chỉ nhắc đến chuyện hám danh, hám lợi, hám sắc ... chứ thực ra là còn rất nhiều thứ ham muốn khác nữa, kể cả chuyện ham được phước báu, ham muốn thành Phật, ham kiếp sau giàu có, ham kiếp sau thành vợ chồng ...v.v. Mà mấy chuyện này thì thực ra không ai có thể biết trước được, cũng chẳng có quan toà hoặc thần thánh nào hứa hẹn chuyện này cả. Đức Phật thì lại càng không thể hứa hẹn những chuyện ham muốn của con người, vì Người cho rằng chỉ có chính bản thân của mỗi người mới tự giải quyết được chuyện nghiệp lực của họ mà thôi. 

PG cho rằng có 3 nguyên nhân chính níu giữ con người lẩn quẩn trong cái vòng xoáy luân hồi của samsara (dục giới), đó là Kāma-taṇhā, Bhava-taṇhā, và Vibhava-tanhā. 

Nói một cách đơn giản nhất, Kāma-taṇhā là sự ham muốn những thứ khoái lạc, vật chất. Bhava-taṇhā là ham muốn trở thành cái này cái kia, thành ông này ông nọ, hoặc thần thánh gì đó. Còn Vibhava-tanhā là không muốn trở thành cái này cái kia, thứ này thứ nọ, ngược lại với Bhava-taṇhā. 

Ngẫm lại như bản thân mình vẫn còn ham muốn đủ điều, ngập lặn trong cơm áo gạo tiền mỗi ngày, nếu kể ra chi tiết thì cả đời cũng kể chưa hết chuyện. Cho nên chỉ hiểu được tới đâu thì hiểu, làm được tới đâu thì làm, mong giảm được thứ nào thì bình an thứ đó. Còn nhiều người rành rẽ cho rằng tạ ơn mà muốn được lại quả, làm thiện mà ham được phúc đức, nói bậy mà muốn người ta tin, làm bậy mà muốn người ta không biết, nhậu nhẹt thâu đêm suốt sáng mà muốn sống lâu trăm tuổi,.... thì cũng là những thứ ham cho có ham, muốn cho có muốn, chứ duyên nghiệp thì vẫn cứ thế mà xoay vòng theo quy luật nhân quả của tạo hoá :-). 

Thôi chắc cũng sắp tới giờ lấy con gà Tây ra. Thân chúc quý bạn bè, anh em, bằng hữu một ngày lễ Tạ ơn an lành, bình an và hạnh phúc cùng với gia đình. Mến chúc những người bạn bên VN một ngày mới tốt đẹp. Xin chân thành cảm ơn các bạn đã theo dõi blog này, và email trao đổi trong thời gian qua. Hy vọng mai mốt chúng ta lại có dịp trao đổi những đề tài mới mẻ và gần gũi hơn.

Thân mến,
PN

Tản mạn: Chuyện chữ nghĩa ...

 

Tối qua, chat với mấy ông anh bên VN về một vài từ ngữ trong thi ca và kinh sách PG. Rất thú vị. Hôm nay muốn viết chút ít về đề tài này cho vui :-). 

Trong những năm gần đây ở VN có vài từ ngữ được xử dụng khá nhiều, từ việc để trang hoàng nhà cửa cho đến việc diễn thuyết trước công chúng. Đó là chữ Tâm và chữ Nhẫn. Đi đâu cũng thấy những bức hoạ thư pháp có 2 chữ này. Rồi trong các bài báo, các bài diễn văn, cũng thường xuyên nhắc đến chữ "tâm", chữ "tầm", như một nguyện vọng khát khao về những điều hiếm hoi hoặc chưa có trong xã hội.

Riêng mình thì lâu nay vẫn luôn quan niệm chữ nghĩa, từ ngữ, chỉ đơn thuần là những công cụ để giao tiếp hiệu quả và dễ dàng hơn. Còn bằng cấp thì dẫu ở quốc gia nào cũng vậy, cho dù trong nước hay ngoài nước, cũng chỉ thể hiện được một mớ kiến thức nhất định về mảng chuyên môn nào đó (nếu có), chứ không thể bảo chứng trí tuệ của chủ sở hữu. Còn nói đến địa vị hoặc chức vụ, thì lại càng khó hơn để dựa vào đó mà bảo đảm cho một cái "tâm", cái "tầm", theo nghĩa tích cực của con người và xã hội mong đợi. Cho nên mình không dám lạm bàn về phần "đời" của các từ ngữ này, mà chỉ mạn phép nói về một vài ý nhỏ trong kinh sách PG theo cách hiểu của mình, bởi chữ "Tâm" trong thơ ca có phần khác với chữ "Tâm" trong đạo Phật.

Trước hết, có lẽ nhiều người VN lâu nay đều nghe hoặc biết đến ngài Lục tổ Huệ Năng (TQ). Tương truyền rằng, ngài Huệ Năng vốn sinh ra trong một gia đình nghèo, lao động cực khổ, không được đi học, nên không biết chữ. Thế nhưng một hôm có duyên nghe lóm được câu "Ưng vô sở trụ sinh nhi kỳ tâm" trong Kinh Kim Cang, mà khởi tâm lãnh ngộ, tầm sư học đạo, và cuối cùng trở thành ông tổ thứ 6 của Thiền Tông TQ. Đại đa số các chùa chiền và dòng tu Bắc truyền ở VN bắt nguồn từ dòng Lâm Tế, nên chắc chắn là ai cũng biết đến ngài Lục Tổ. Ngoài lề chút, thân xác của ngài Huệ Năng sau khi chết (713 sau CN), vẫn còn lưu giữ và tồn tại hơn ngàn năm nay tại chùa Nanhua Temple, Caoxi TQ, mặc dù không hề theo một công nghệ ướp xác nào. Câu chuyện có vẻ hoang đường nhưng đó là sự thật. Mãi đến năm 1960, cuộc cách mạng văn hoá TQ đã tìm cách phá huỷ các di sản văn hoá và tôn giáo ngày xưa, trong đó có nhục thể của Ngài Huệ Năng. Tuy nhiên, chắc là đục đẽo gì đó không xong, cho nên các anh cán bộ lại bỏ đi, và chùa Nanhua lại tiếp tục bảo quản di sản đó cho đến ngày nay. Báo chí TQ xưa nay cũng né tránh khi nói đến những vấn đề này. Còn câu chuyện về bài kệ đối đáp của ngài Huệ Năng và ngài Thần Tú thì vẫn luôn là đề tài thú vị, mặc dù đã xảy ra hơn ngàn năm trước. Riêng với VN ta thì lại càng không lạ lẫm gì với hai bài kệ này. Hình như tới chùa nào cũng nghe nhắc đến, ngay cả báo chí văn đàn cũng thường xuyên đăng tải, nhưng rồi có thực hành theo hay không thì lại là một câu chuyện khác :-). Mình xin vắn tắt lại dưới đây: 

- Bài kệ của ngài Thần Tú:

Thân thị bồ đề thọ             
Tâm như minh cảnh đài
Thời thời cần phất thức     
Vật sử nhạ trần ai.  

Tạm dịch:
Thân là cây bồ đề
Tâm như đài gương sáng
Luôn luôn siêng lau chùi
Chớ để bụi trần bám.

(The body is the bodhi tree.
The mind is like a bright mirror's stand.
At all times we must strive to polish it
and must not let dust collect)

- Bài kệ của ngài Huệ Năng:
(Vì không biết chữ, nên ngài Huệ Năng nhờ người đọc dùm bài kệ trên của ngài Thần Tú, và cũng nhờ người ghi lại bài kệ này ở dưới để đáp lại)

Bồ-đề bổn vô thọ,
Minh cảnh diệc phi đài.
Bản lai vô nhất vật,
Hà xứ nhạ trần ai?

Tạm dịch:
Bồ-đề vốn không cây,
Gương sáng cũng chẳng đài.
Xưa nay không một vật,
Chỗ nào dính bụi nhơ?

(Bodhi originally has no tree.
The bright mirror also has no stand.
Fundamentally there is not a single thing.
Where could dust arise?)

Trở lại chuyện từ ngữ, chữ nghĩa trong kinh PG, vốn dĩ có nhiều phần khác so với những tôn giáo khác. Bởi PG xưa nay không quan niệm có đấng Cứu thế hoặc Giáo chủ, mà chỉ cho rằng Đức Phật là một bậc giác ngộ đi trước. Sau khi giác ngộ, Ngài đi đây đó để giảng pháp, chỉ ra con đường (hoặc nhiều con đường) cho chúng sinh học theo, làm theo, diệt khổ. Tuy nhiên mỗi người sẽ phải tự thực hành, thực chứng, tuỳ vào nghiệp lực và căn duyên của họ, hầu để đạt đến trí tuệ & sự giác ngộ cho bản thân. Mọi sự tu tập, nghe theo làm theo, đều hoàn toàn tự giác. Tất nhiên là có nhiều con đường cùng chung một điểm đến. Có nhiều phương tiện cùng chung một mục đích. Cho nên cũng có nhiều pháp môn (cách thức) tu tập khác nhau, nhưng đều hướng con người đến cùng cảnh giới của sự giác ngộ và giải thoát. (Quan trọng là phải sáng suốt nhận biết được những đúng sai cơ bản để tránh bị lợi dụng bởi những tà thuyết, hoặc các hình thức giả danh). Giáo lý nhà Phật không chủ trương phân biệt kỳ thị, khen chê tốt xấu giữa các pháp môn, mà cho rằng mọi chúng sinh đều bình đẳng như nhau trong việc chọn lựa con đường tu tập phù hợp với bản thân và hoàn cảnh riêng của mỗi người, không nhất thiết phải đi theo một sự sắp đặt nào cả. Đức Phật cũng chưa bao giờ phân biệt người này cúng nhiều người kia cúng ít, người này đạo Phật người kia đạo Ấn, hoặc hứa hẹn sẽ cứu rỗi một ai đó lên "thiên đàng". Bởi vậy có những từ ngữ trong kinh điển PG chỉ mang tính khái niệm, chứ không thể là một định nghĩa, hoặc là một đáp án chung, hay là nguyên tắc chung cho tất cả mọi người. Mỗi người đều sẽ lãnh ngộ được ý nghĩa của kinh kệ, từ ngữ, lời dạy, pháp tu …theo cái duyên, cái nghiệp, và căn cơ hiểu biết của chính bản thân họ. Ngay cả những vị tu sĩ cũng vậy, cho nên đừng ngạc nhiên lắm khi nghe nhiều vị sư thầy giải thích khác nhau về ý nghĩa của một từ ngữ giống nhau, hoặc một khái niệm PG nào đó. Âu cũng là những chuyện rất ư bình thường !

Thời còn tại thế, trong lúc giảng pháp, Đức Phật cũng tuỳ vào người nghe mà giảng giải những điều khác nhau. Ví dụ như Tâm Kinh thì nói cho ông Xá Lợi Phất, nhưng Kim Cang thì lại nói cho ông Tu Bồ Đề. Bởi vậy thời nay, nói chuyện với mấy ông tu sĩ thích đi xe hơi tiền tỉ, đồng hồ hàng hiệu, điện thoại đắt tiền, kẻ đón người đưa, mà khuyên là nên ăn rau cỏ chấm chao, tu học mỗi ngày, thì quả nhiên là điều khó khăn cho họ :-). Cũng như mình ngày xưa vốn là dân ăn nhậu thâu đêm suốt sáng, giờ mấy ông bạn cũ gặp lại, nghe nói chuyện kinh sách này nọ, họ tưởng mình điên. Nói đùa cho vui vậy thôi, chứ chuyện thiên hạ nghĩ sao thì cũng chẳng nghĩa lý gì đối với một người vô danh tiểu tốt như mình, nhưng với quý sư thầy thì lại rất quan trọng vì có cả hàng trăm, hàng ngàn người ngoài kia đang nghe ngóng và làm theo các vị !

Thực ra, mỗi khi nhắc đến kinh sách PG, thì nhiều vô cùng, làm sao đọc hết, làm sao nhớ nỗi ? Thỉnh thoảng, mình cũng may mắn được gặp những vị có kiến thức uyên bác, thao thao bất tuyệt nói về Hoa Nghiêm, A Hàm, Duy Ma Cật, Bát Nhã, Pháp Hoa, Niết Bàn, Pháp Cú, Trung Luận, Tiểu Luận..v.v.. Nghe một lát rồi mình cũng mịt mù, không biết đâu là đâu, nên đó cũng chưa hẳn là một chuyện tốt. Nhưng PG xưa nay vốn chú trọng nhiều đến chuyện thực hành, thực chứng, chứ không phải chỉ đơn giản là dừng lại ở mức độ lý thuyết. Cho nên biết đâu tu tập thực hành tới một mức độ nào đó, người ta lại ngộ ra rằng chẳng có kinh, mà cũng chẳng có Phật. Ngược lại, khi biết nhiều quá, đọc nhiều quá, chạy theo ông tiến sĩ này hoặc ông giáo sư nọ, đi theo ông "cao tăng" này hoặc ông "thiền sư" nọ, đôi lúc không khéo gạn lọc và tự thực chứng, lại vô tình bị bội thực, hoặc trở thành nạn nhân của "sở tri chướng". Tức là bị chính cái tri thức của mình làm trở ngại cho bản thân mình. (Sở tri chướng trong tiếng Sankrist là Jneyavarana, còn theo tiếng Ăng-lê là Hindrance of Knowledge). Tương tự, mình cũng có nhiều người bạn quen biết theo PG, phân chia kinh điển ra nhiều loại Nam tông, Bắc tông, Đại thừa, Tiểu thừa ...v.v.. Nhiều lúc mình theo dõi được một hồi, rồi cũng bị rối cả lên, quên đầu quên đuôi, lộn trước lộn sau. Bản thân mình chú trọng đến sự đơn giản, lâu nay chỉ quan niệm có một "thừa", đó là Phật thừa. Nên kinh nào đọc được hiểu đựợc thì đọc; thầy nào giảng được hiểu được thì nghe; chứ không phân biệt Nam Bắc, Đại Tiểu, lớn nhỏ … gì cả. Mình quan niệm rằng kinh sách vốn là để đọc để hiểu rồi thực hành, chứ không phải chỉ để đọc suông, thi thố kiến thức hoặc để cầu phúc ! (Xin lưu ý là Kinh khác với Chú).

Trong PG, có một bài kinh rất ngắn, phổ thông và căn bản, nhưng lại vô cùng quan trọng. Đó là Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh (Prajnaparamitahridaya Sutra) được dịch ra từ tiếng Phạn. Mình không nhớ rõ là bản dịch tiếng Việt có bao nhiêu từ, nhưng bản dịch tiếng TQ hoặc tiếng Anh (củan Edward Conze), thì có khoảng chừng 260 từ. Nhiều người theo PG ở nước ngoài thường thuộc lòng 260 từ này. Có nhiều người mỗi khi cơn giận dữ, tham lam, hoặc đau khổ, thất tình lục dục .... gì đó nổi lên, cứ ngồi xuống chậm rãi đọc hết 260 từ, nghiền ngẫm, thì mọi việc trở nên êm đềm trở lại. Mình cũng nghe nhiều người nói về chuyện này rồi, nên ai muốn thử nghiệm thì cũng là một điều tốt, nên thử. Còn nếu như 260 từ mà vẫn khó nhớ quá, hoặc làm biếng, thì chỉ cần nhớ cái tựa đề thôi, và hiểu được ý nghĩa của nó, cũng là ngon lành rồi. Tất nhiên là không dám so sánh với câu chuyện của ngài Huệ Năng năm xưa, nhưng biết đâu một câu kinh lại có thể mở ra cho chúng ta nhiều điều thú vị hơn ?

(Trước hết phải xin nói rõ, bản thân mình không phải là tu sĩ, cũng không phải là nhà nghiên cứu học thuật gì, chỉ là tạm viết lại ý nghĩa của cái tựa đề bài kinh theo cách hiểu của riêng mình. Và đây là một bài viết rất ngắn nên có thể có những thiếu sót trong cách diễn đạt bởi giới hạn của ngôn từ, dễ sinh ra sự hiểu lầm. Nếu bạn nào muốn nghiên cứu xa hơn, thì chắc là trên mạng hoặc trong các chùa chiền PG cũng có nhiều thông tin, tài liệu về bản kinh này).

Tựa kinh là: Prajnaparamitahridaya Sutra- (được quý vị tu sĩ ở VN dịch ra là Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh) 

Chữ "Prajnaparamitahridaya" này được chia ra làm 3 phần: Prajna-paramita-hridaya; còn chữ Sutra là Kinh thì ai cũng hiểu rồi.

1. Prajna - Chữ này rất khó dịch trọn vẹn được hết ý nghĩa của nó, nên ngày xưa ngài Huyền Trang giữ nguyên không dịch. Quý thầy VN chắc cũng phiên âm từ tiếng Hán ra thành "Bát Nhã". Tiếng Anh dịch ra là "Wisdom", nhưng không diễn đạt đầy đủ hết ý nghĩa, rất miễn cưỡng, cho nên nhiều người cũng tránh dùng chữ "Wisdom" vì ngại gây ra sự hiểu với chữ wisdom thường xử dụng trong đời thường. Quý Thầy ở VN thường nói đến cụm từ “trí tuệ Bát nhã” là nói đến chữ này.

Trong tiếng Phạn, chữ Prajna được ghép bởi 2 từ : Pra & jna  

- Pra (Supreme & Unique): tuyệt đỉnh, khác thường
- jna (Consciousness, Understanding): Sự nhận thức, trí tuệ hiểu biết

2. Paramita - (pa-ra-mi-ta) chữ này quý thầy VN phiên âm ra thành "ba la mật đa". (Và cũng vì có chữ "mật", cho nên có nhiều ông thầy bùa, thầy cúng, hiểu lầm tưởng là cái gì thần chú, mật chú ghê gớm lắm, nên thường đem ra xử dụng. Thực ra ý nghĩa của chữ này rất rõ ràng, không có gì thần bí, mê tín ở đây)

- Paramita: Perfection - sự hoàn hảo. Đặc biệt, chữ Paramita được ghép bằng 2 từ: Parama và Ita
- Parama: nghĩa là "phía bờ bên kia", nghĩa tiếng Anh là - the other shore
- Ita: nghĩa là "đến được nơi", nghĩa tiếng Anh là "that which has arrived" .

Cho nên ngoài nghĩa là "sự hoàn hảo", ba-la-mật-đa còn mang ý nghĩa là "đến bờ bên kia"

3. Hridaya - chữ này quý thầy VN dịch ra là Tâm. Chữ "Tâm kinh" là xuất phát từ đây. Đây là một từ rất hay, rất sâu sắc, và cũng là một từ gây ra rất nhiều sự hiểu lầm. Theo mình thì chữ này sẽ được hiểu theo nhiều cách khác nhau, tuỳ theo duyên nghiệp, và khả năng lãnh hội của từng người. Xin lưu ý là đối với trí tuệ “Prajna" (trí tuệ Bát nhã), thì hoàn toàn không phân biệt sang hèn, cao thấp, thông minh, ngu dốt...gì cả. Một ông gs ts chưa hẳn có trí tuệ "Prajna" hơn một người không biết chữ; một ông địa vị cao cả chưa hẳn có được trí tuệ "Prajna" hơn một kẻ thấp hèn. Trí tuệ "Bát Nhã (Prajna) khác với các loại trí tuệ thông thường, không dựa vào hình thức, định kiến, chấp trước của con người, hoặc là bằng này cấp nọ, trường này trường kia, thông minh lanh lợi, học giỏi tài hoa, văn hay chữ tốt...v.v....

- Hridaya - dịch sang tiếng Anh là “spiritual heart”. Cho nên tiếng Việt gọi là "tâm", nhưng không phải là trái tim (mind, not heart), không phải là tâm điểm, không phải chỉ là đạo đức đối nhân xử thế, cũng không phải là "cái tâm cái tầm" mà các vị quan chức VN mong mỏi. Chữ Tâm này mang một hàm ý rộng lớn hơn, muốn nói đến một sự cần thiết mấu chốt, một trí tuệ tỉnh thức, một tư duy sắc bén để hiểu biết và nhận định vấn đề. 

- Nguồn gốc của chữ này trong tiếng Phạn gồm có 3 phần: Hri - nghĩa là cho đi (to give), da - nghĩa là nhận lại (to take), ya - chữ yam, nghĩa là cân bằng (balance). Có nghĩa là bản thân chữ Hridaya (hri-da-ya) đã nói lên được ý nghĩa của "trung đạo", khái niệm cân bằng giữa cho và nhận, tư duy phi cực đoan của người thực hành đạo Phật.

- Một ý nghĩa khác, nhiều người cho rằng chữ này nói về sự vận hành cân bằng trong tự nhiên như động mạch tĩnh mạch của trái tim, cũng như sự cho đi và nhận lại cần được cân bằng trong đời sống tinh thần. Cho nên chữ này cũng được xử dụng trong một vài trường phái thiền và yoga. Ví dụ như Hridaya yoga, một loại yoga đem lại sự an lạc và cân bằng trong đời sống tinh thần con người .

Ồ dài quá rồi, xin tạm dừng ở đây nghen. Tóm lại, chỉ với một cái tựa đề của Bát Nhã Ba La Mật Đa Tâm Kinh, đã nói lên được những lý thuyết căn bản nhất của PG. Đó là, mọi người đều có thể trở thành Phật, và chỉ có dựa vào trí tuệ của chính họ mới giúp họ làm được chuyện đó. Không có gì bí mật, không có gì mê tín dị đoan, mà cũng không có một sự cực đoan, hứa hẹn nào ở đây cả. Chỉ đơn giản là muốn đi từ bờ bên này của cõi nhân sinh đầy rẫy sự đau khổ, u mê, dục vọng, cám dỗ, nghiệp chướng, hận thù .... để qua được bến bờ bên kia, không còn những thứ phiền não đau khổ đó nữa, thì mỗi người phải tự thân học hỏi, thực hành, và tự thực chứng để có được trí tuệ cần thiết. (Lưu ý là một số phương pháp tu tập khác nhau có thể sẽ dùng những từ ngữ khác nhau, hoặc cách lý giải khác nhau, nhưng tìm hiểu kỹ sẽ nhận thấy đều cùng có chung một điểm đến). Còn ôm một mớ bằng cấp khư khư, kinh sách, kiến thức kim cổ đông tây, nay chùa Nam mai chùa Bắc, mà không tự chèo, thì chiếc ghe vẫn còn cột ở đó, mãi mãi ở bờ bên này !

Mến chúc tất cả một buổi tối an lành.

PN

Tản mạn về một câu thơ ....

 

Ngày mai ông tổng thống Biden ghé thăm VN. Không biết có kịp ăn bún chả Hương Liên, bún đậu mắm tôm Ngõ Phất Lộc, đi dạo phố Nhật Tân hay không, hay là chỉ lo ký tá gì đó rồi lại về ngay. Lần thăm này nghe nói các cụ chỉ quan tâm đến phần hợp tác kinh kế, khoa học, môi trường gì đấy thôi, chứ không đặt nặng về vấn đề chính trị chính em. Mình thì cũng không quan tâm lắm chuyện của các cụ, nhưng chiều nay coi tin tức, trời lại mưa, bỗng nhớ đến hai câu Kiều mà năm nào cụ Biden nước Mỹ đọc tặng cho cụ Trọng nước Việt Nam:

Trời còn để có hôm nay,
Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời
(Nguyễn Du)

Thực ra, đây mà một trong những câu thơ hay nhất của truyện Kiều. Cũng phải khen ngợi ông nào đã cố vấn cho cụ Biden chọn hai câu này vào năm đó. Quá hay và phù hợp. (Mình thì không nghĩ là Ted Osius lại hiểu Kiều đến mức như thế, mặc dù thời còn làm đại sứ ở VN vốn liếng tiếng Việt của Ted đã rất giỏi & lưu loát ). 

Nói đến hai câu thơ này, thì trước đây cũng đã có rất nhiều người bình phẩm và ca ngợi rồi chứ không phải đợi tới lúc cụ Biden ngâm nga cho cụ Trọng nghe. Nhiều trang mạng PG và Thiền học ngày xưa cũng thường nhắc đến 2 câu thơ này dưới nhiều cách diễn giải khác nhau. Nhớ có lần mình đọc đâu đó có cả sự lý giải về "chánh niệm" trong 2 câu thơ này. Thôi thì cứ đọc, ai phân tích hay thì cứ đọc, không bổ ngang cũng bổ dọc. Mình thường quan niệm như thế !

Còn nói đến Truyện Kiều mà dịch ra tiếng Anh thì rất nhiều. Bây giờ chắc cũng phải có đến hơn muời mấy bản dịch rồi, nên ai muốn đọc tây ta gì cũng có, cứ tha hồ. Bản dịch mà người VN biết đến nhiều nhất, mình nghĩ có lẽ là của Huỳnh Sanh Thông. Tuy nhiên có nhiều phiên bản dịch khác cũng rất hay. Cách đây mấy năm mình được một người quen tặng cho bản dịch của anh Vladislav Zhukov, người Úc. Đọc rất thú vị, vì cách dịch của anh rất sáng tạo, giữ được phần nào âm điệu của cụ Nguyễn Du.

Heaven has allowed us to meet again this day.
The fog had dissolved, the clouds had dispersed in the sky.
(Huỳnh Sanh Thông)

Cease-heaven still confers on us sweet days withal:
The frost hath gone before the gate, the sky's drawn pall presages blue,
(Vladislav Zhukov)

Mà thôi, chuyện dịch thuật thơ văn của xứ nào cũng chỉ là gượng gạo cho những người xứ khác đọc đỡ ghiền thôi. Chứ dân ta thì cứ đọc tiếng nước ta, chữ nghĩa quê nhà bao giờ cũng đậm đà và sâu sắc hơn. Nói tới đây mới nhớ hồi còn đi học có thằng bạn được đi Saigon một lần, về quê bắt đầu nói tiếng SG thôi. Hôm nọ, đi uống cà phê với bạn bè. Nó vô quán, nghạo nghễ gọi :

- Cho ly cà phê đăng đi ! 

Cả đám bạn bè và cô chủ quán ngẩn ngơ. Sau này nhiều năm mình gặp lại bạn ấy ở SG, lúc đó bạn đã bắt đầu nói tiếng Ăng lê rồi.

Trở lại chuyện hai câu Kiều ở trên. Đọc thấy hay, mường tượng hiểu được nghĩa, nhưng nếu ai kêu mình bình luận thì thực sự là không dám bình. Vì mình vốn không có khiếu này. (Lại nhắc chuyện xưa, nhớ hồi còn đi học có câu thơ rất ngắn, hình ảnh rõ ràng "Cô dân quân vai súng, tay cày", bà cô giáo dạy Văn bảo phân tích. Thế mà sao mình lại lỡ đọc nhầm thành câu "Cô dân quân tay súng, vai cày". Thế là cô giáo tức giận, tưởng mình châm chọc, đuổi ra khỏi lớp. Từ đó ám ảnh, không dám bình thơ cho đến bây giờ ). 

Thực ra, khi đọc 2 câu thơ “Trời còn để có hôm nay. Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời”, mình thấy toát lên ý nghĩa của chữ "Duyên" trong PG. Theo quan niệm của đạo Phật thì mọi chuyện xảy ra trong cuộc sống này đều là tuỳ duyên, và do duyên. Nghĩa là luôn có một sự kết hợp nhất định nào đó để mọi thứ sinh ra và mất đi. "Tốt" cũng do duyên, mà "xấu" cũng do duyên. Chuyện hài lòng xảy ra cũng là duyên, và sự không hài lòng xảy ra cũng là duyên !

Chuyện cụ Biden gặp cụ Trọng năm đó cũng là duyên. "Trời còn để có hôm nay", để hai cụ còn sống đứng đó lẫy Kiều cũng là do duyên. Chuyện hai cựu thù Mỹ - Việt, sau bao năm chửi nhau ra rả, rồi lại gặp nhau tay bắt mặt mừng cũng là duyên. Nhưng đó chỉ là cái duyên gặp gỡ bên ngoài, còn cái "duyên" nhận thức bên trong thì chỉ có trời mới biết. Nhưng dẫu sao, lần đó cũng là một chuyện vui, là một dấu mốc lịch sử quan trọng. Đặc biệt là không những trời cho gặp nhau, mà còn mở ra một cảnh quan trời cao đất rộng của thế giới bên ngoài. "Tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời". Câu thơ rất hay. Thực ra, có nhiều hôm ngủ dậy sương mù phủ kín, mình cũng không nhìn xa được ra tới cổng. Nhiều đêm trăng rằm mà bị mây che phủ thì cũng chẳng nhìn thấy trăng sao. Trong cuộc sống này cũng vậy, có nhiều người vì lý do này hoặc hoàn cảnh nọ, hoặc không may mắn, hoặc không gặp được duyên lành, bao nhiêu năm tháng trôi qua mà vẫn bị "sương phủ, mây che" một cách nặng nề. Thời gian qua đi, chắc chắn mọi thứ điều sẽ phải thay đổi. Vật đổi sao dời vốn là chuyện tất nhiên của tạo hoá xưa nay. Tuy nhiên, bất kỳ là ai cũng vậy, sẽ không ai bảo đảm được sự giàu sang, quyền uy danh vọng, ở Tây ở Tàu, hoặc bằng này cấp nọ, hoặc đi đây đi đó, là có thể dễ dàng thay đổi được tư duy và quan niệm của một con người. Điều đó thì cũng không lạ lẫm gì. Thế nhưng trong thế giới này, dù có sống ở bất kỳ nơi đâu, thì sương cũng không thể phủ kín hoài đầu ngõ, mà mây cũng không thể che kín hoài trời xanh. Đó là khái niệm "vô thường" trong PG, mà cũng là quy luật tất yếu của tự nhiên. Nên chắc là sớm muộn gì rồi mỗi người chúng ta ai cũng sẽ nhìn thấy những thứ đẹp đẽ hơn, sáng suốt hơn, sau khi "tan sương đầu ngõ, vén mây giữa trời" mà thôi !

Nói đến đây lại nhớ đến câu chuyện trà dư tửu hậu với mấy ông bạn già năm xưa, nói về Đặng tiểu Bình, TQ. Nhiều người lúc đó cho rằng họ Đặng được Trời cho may mắn hơn các vị lãnh đạo tiền nhiệm của Trung Cọng, được "tan sương đầu ngõ vén mây giữa trời" kể từ khi qua Pháp, qua Mỹ, qua Nhật, trở về. Và cũng chính những cơ hội đó đã giúp họ Đặng thổi một luồng gió mới đầy sinh khí vào đất nước TQ đang đói nghèo vào những năm tháng đó. Mình thì luôn quan niệm rằng chẳng có ông Trời nào cho họ Đặng cơ hội cả, mà chỉ là cơ duyên đến, và ông biết tận dụng thời cơ đó mà thôi. Những câu chuyện này thì thực ra ai cũng biết, ai cũng hiểu, nhưng bàn thì vẫn cứ bàn cho vui, coi như là những lời an ủi cho số phận của quê nhà !

Thôi tản mạn chút, lâu quá không viết lách gì. Giờ này chắc dân HN cũng đang tưng từng chào đón cụ Biden rồi. Nghe nói cụ thích ăn kem, kem Tràng tiền cũng đã chuẩn bị rồi. Nghe nói cụ hay té, các băng ghế quanh Hồ Gươm, hồ Trúc Bạch, cũng đã sửa chữa đóng đinh kỹ rồi. Còn câu hỏi nữa của giới bình luận chính trị mạng xã hội VN và các kênh Youtube trong mấy ngày qua, đó là không biết lần này cụ Biden có lẫy Kiều không? Mình thì nghĩ có khi lần này mấy ông cố vấn của cụ lại đổi sang thơ của bà HXH:

Quân tử có thương thì đóng cọc
Xin đừng mấn mó nhựa ra tay !
(Vịnh Quả Mít - thơ Hồ Xuân Hương)

Chỉ đoán cho vui vậy thôi. Xin chúc tất cả một cuối tuần an vui :-)

PN

Phiếm: Mừng hụt

 

Mấy hôm nay Nga lùm xùm vụ binh biến Wagner, lực lượng lính đánh thuê của Putin. Báo đài thế giới cập nhật tin tức liên tục từ lúc đám lính của Prigozhin kéo về thủ đô Moscow. Nhiều người ủng hộ Ukraine mừng rỡ tưởng phen này Putin sẽ chết. Nhiều quan chức "thông minh" và tài phiệt của Nga đã nhanh chân dọt ra khỏi nước Nga một cách thần kỳ. Tờ báo NY Post cũng cho biết là máy bay riêng của Putin bay về St. Peterburg. Nhưng những người thần tượng Putin thì cho rằng "anh hùng" Putin dễ gì chạy trốn. Mình thì nghĩ tại sao không ? Trong 36 kế thì tẩu vi thượng sách :-).

Hôm rồi cũng có người hỏi vụ binh biến này có kết quả không, mình nghĩ là không. Nếu có chăng, thì một lần nữa Prigozhin, lãnh đạo của Wagner (và cũng là đồng minh, thân chủ của Putin trong nhiều năm qua) giúp tái khẳng định tính “phi chính nghĩa” cuộc chiến tranh xâm lược của Putin. Mặt khác qua sự kiện này thế giới nhìn rõ được sự rạn nứt của chính quyền Nga và sự suy yếu quyền lực của Putin. Còn quân đội đánh thuê Wagner và Prigozhin chỉ là những tên đồ tể giết mướn vì tiền, hiếp đáp kẻ yếu, manh múng tham vọng, đâu thể nào có được kế hoạch thực hiện một cuộc đảo chánh thành công. Nếu kéo dài thì chỉ có máu và nước mắt của những người dân Nga vô tội đổ xuống, để trả giá cho một Putin đầy tham vọng & ái kỷ !

Nhưng nói chung là Prigozhin cũng mua vui được một vài trống canh, để rồi cuối cùng chọn giải pháp thương thuyết qua Belarus an phận làm người "tử tế", bỏ lại sau lưng các đồng chí của ông ta. Riêng việc này vẫn là điều khó hiểu đối với giới truyền thông. Nhiều người đa nghi còn cho rằng Putin và Prigozhin đang âm mưu một kế hoạch gì lớn lao hơn. Còn việc Prigozhin sau này có sống yên ổn được hay không là một câu chuyện khác, nhưng đám loạn quân đánh thuê Wagner thì chắc sẽ còn gây nhiều phiền toái cho nước Nga và cho thế giới về sau. Tuy nhiên có một điểm nổi bật trong sự kiện binh biến vừa qua là người dân Nga mừng rỡ hoan hô khi đoàn quân Wagner tiến về thành phố. Ngoài ra đám lính đánh thuê của Prigozhin cũng không phải chạm trán với một lực lượng kháng cự nào. Điều đó làm cho các nhà phân tích e rằng nước Nga và Putin đã thay đổi nhiều và chắc chắn sẽ còn phải đối diện với nhiều biến động trong thời gian sắp tới. Quả nhiên là đâu ai có thể lường trước được điều gì. Thôi, câu chuyện này cũng chẳng phải hay ho gì, chỉ là sáng nay muốn nhắc đến vì mấy ngày qua có nhiều nhà "phân tích chính trị" quê ta mừng hụt, tưởng rằng Putin sắp lên đường đi theo các cụ :-).

Nhân tiện, lấn sân phiếm bàn một chút về việc làm vua, làm chúa, làm tổng thổng, chủ tịch, lãnh đạo, lãnh điếc, trị vì, trị kỹ .... Thời đại ngày nay, công nghệ bốn chấm năm chấm, con người đã lên tới cung trăng sao Hoả, nhưng vẫn còn rất nhiều người nhầm lẫn giữa chức năng quyền hạn của lãnh đạo bây giờ và vua chúa ngày xưa. Ngay cả ở nước Mỹ, một thể chế dân chủ như thế mà rất nhiều cử tri còn hiểu lầm về khả năng và kiến thức của tổng thống, huống hồ chi là ở những nước kém dân chủ, nơi mà lãnh đạo không được người dân bầu bán chính thức. Nhiều người ở Mỹ cho đến nay vẫn cứ đơn giản nghĩ rằng ông tổng thống như là thiên sứ thiên tử do trời sai xuống. Cứ nhập vai là biết diễn tuồng, cứ tổng thống là tự nhiên biết lãnh đạo, cứ nói là tự nhiên biết làm, cứ hứa là tự nhiên biết thực hiện :-). Tương tự lâu nay những câu chuyện như Putin làm "lãnh đạo tài tình" mấy chục năm; người dân TQ “tin tưởng” bầu Tập làm chủ tịch suốt đời; chú Ủn mới sinh ra đã là chân mệnh đế vương, thông minh tuyệt đỉnh ...v.v.. là những đề tài hài hước châm biếm ở phương Tây, nhưng đó lại là những kinh điển thần thánh ở một số quốc gia. Nói chung thì ở đâu cũng có người thông thái, kẻ cực đoan. Xứ sở nào thì cũng có những kẻ cuồng tín, tôn thờ sùng bái tuyệt đối giáo chủ của họ !

Tuy nhiên khi đụng đến câu hỏi quan trọng nhất - Người lãnh đạo đó có khả năng lãnh đạo đất nước phát triển thịnh vượng, tự do, hạnh phúc, dân giàu nước mạnh hay không ? Thì mỗi người sẽ có cách trả lời khác nhau, tuỳ theo là họ ở đâu, đọc báo nào, coi đài TV nào, coi kênh YouTube, FB, Twitter của ai, bạn bè với ai, tiếp cận người nào ...v.v.. :-). Mới nghe thì có vẻ hài hước, nhưng đó là sự thực. Tất nhiên trong mớ kiến thức và sự hiểu biết của mỗi con người (đặc biệt là trong lãnh vực thời sự và chính trị), lập trường của báo chí, truyền thông, mạng xã hội, và hệ thống tuyên truyền của mỗi quốc gia đóng một vai trò rất quan trọng. Cho nên nhiều ông dẫu chữ nghĩa một bụng, bằng cấp treo giàn bếp cả gánh, nhưng khi đụng đến câu hỏi này thì cũng rơi vào ma trận, úp úp mở mở cả đời, vì bị giới hạn trong quyền lợi và môi trường sinh sống của họ. Bên cạnh đó, thì cũng không hiếm những người suốt ngày phân tích, bình luận, khen chê, phê phán, chửi bới, ca tụng, sùng bái ....một cách quyết liệt, gần như tôn thờ tuyệt đối. Có vẻ dai dẳng, mãi cho đến cuối đời mới nhận ra những lỗ hổng khiếm khuyết trong mớ kiến thức bòng bong chủ quan của mình, rồi giật mình tỉnh ngộ. Âu cũng là chuyện bình thường !

Mà nói đến mấy chuyện lãnh đạo, kĩ trị này, mình bỗng nhớ đến một cuốn sách rất hay. Đó là "Team of Rivals" của nhà sử gia Doris Kearns Goodwin. Cuốn sách nói về cuộc đời chính trị của vị tổng thống tài ba nhất nước Mỹ, Abraham Lincoln. Trong đó cũng có nói đến những nhà lãnh đạo từng đi ngược lại với ông trong cuộc bầu cử 1860, và sau này trở thành những người đồng sự đắc lực, phục vụ trung trành cho chính quyền của ông. (Đây là sách lịch sử nên không mang tính chất hư cấu, tuyên truyền). Hồi đó đọc cuốn sách này mình thấy rất ngưỡng mộ tầm nhìn và khả năng của tổng thống Lincoln. Ngược lại, mỗi lúc nghe thấy những nhà lãnh đạo chuyên chửi bới, dối trá, dựng chuyện vu khống ... hoặc hạ độc thủ, ám sát, bắt nhốt bỏ tù, xử dụng mưu hèn kế bẩn để "thịt" kẻ đối lập, thì mình thắc mắc không biết mấy tay lãnh đạo này sẽ dẫn dắt thiên hạ đi về đâu ? 

Thông thường một người lãnh đạo yếu kém hoặc độc tài, thì cũng khó có thể xử dụng được kẻ dưới có tài. Bởi lẽ, hoặc là kẻ dưới tự trọng từ chức bỏ đi; hoặc là lãnh đạo chưa đủ khả năng để nhận biết, muớn được, và giữ được người tài; hoặc là trống đánh xuôi kèn thổi ngược; hoặc cấp trên không “cảm” được tư duy và cách làm việc của kẻ dưới...v.v. Quản không được nên đuổi cho nó "lành" :-). Do vậy, cuối ngày các nhà lãnh đạo kém cỏi hoặc độc tài thường được vây quanh bởi các quần thần cơ hội, thiên lôi sai đâu đánh đó, a dua xu nịnh, khả năng chịu đựng cao nhưng năng lực lại hạn chế, cố chịu đấm ăn xôi, giỏi về xưng tụng và các kỹ năng phe nhóm. Lịch sử thế giới xưa nay vẫn thường thấy như vậy, nhưng tất nhiên cũng sẽ có những trường hợp ngoại lệ, bởi không bao giờ là tuyệt đối. Hy vọng chính phủ của ông Putin ở nước Nga là một trường hợp ngoại lệ :-).

Thôi, sáng chủ nhật uống cà phê nghe nhạc mà lan man một chút qua tới đề tài "chính chị chính em", đại sự rồi. Thế là lại quên bữa tưới nước rau hôm nay :-).

Bỗng nhớ đến một câu chuyện thiền mà hình như có lần mình kể rồi, xin viết lại để cho những ai chưa đọc nghen.

Có một nhà thông thái, học giả, khoa bảng rất nổi tiếng, được nhiều người ca tụng, nhưng suốt đời chưa bao giờ thấy mình có một hạnh phúc trọn vẹn. Cuối đời về hưu, vẫn loay hoay tìm một triết lý sống để được thân tâm an lạc và hạnh phúc. Nghe đồn trên núi có ông sư già trong một cái am nhỏ, lúc nào cũng vui vẻ, an lạc, vô tư, và hạnh phúc. Nhà học giả lặn lội tìm đến để hỏi bí quyết làm sao để có sự an lạc hạnh phúc.

Nhà sư trả lời - "Ông học hỏi, hiểu biết nhiều quá rồi, nhưng vẫn chưa tìm ra được điều đó. Có lẽ câu trả lời nằm trong phần mà ông chưa biết. Vậy ông về viết hết những điều ông biết ra, để tôi còn biết phần nào ông chưa biết."

Nhà học giả về nhà, chăm chú tóm lược những điều hiểu biết của mình trong ba tháng, rồi đem lên cho nhà sư xem. Nhà sư nói :

- Trời, nhiều đến thế sao tôi đọc được. Tôi giờ đã có tuổi rồi, ngồi đọc cũng kém lắm. Ngài có thể tóm gọn hơn không ?

Nhà học giả lại về, suy nghĩ và bỏ bớt những thứ râu ria ra, chỉ còn giữ lại những điều căn bản nhất, "hàn lâm" nhất, tự hào nhất. Ba ngày trôi qua, ông tóm tắt lại và đem lên cho nhà sư coi. Lần này, nhà sư nói: 

- Trời, còn nhiều đến thế à. Mắt mũi tôi kém lắm, làm sao coi hết 3 ngày viết của ngài. Ngài về rút ngắn thêm nữa đi nhé.

Nhà học giả lại ra về, tìm cách tóm tắt mớ kiến thức của ông trong một ngày. Nhưng thực tế, rất khó để ông có thể tóm lược niềm kiêu hãnh của ông và mớ kiến thức uyên bác từ những năm tháng học hành, và bằng cấp chữ nghĩa, chức vụ của mình trong vòng một ngày. Dằn vặt suy nghĩ và chiêm nghiệm đạo lý sống trong rất nhiều ngày, cuối cùng ông ngộ ra sự thật. Trở lại gặp nhà sư với một tờ giấy trắng, nhà sư nhìn ông mỉm cười, nói :

- Vậy bây giờ ta bắt đầu học về bí quyết làm sao để có sự an lạc hạnh phúc nhé.

Nhà thông thái mỉm cười nhẹ nhàng:

- Dạ cảm ơn ngài, tôi đã học được rồi !

Ở thời đại hôm nay, quá nhiều công nghệ tìm kiếm, phân tích dữ liệu thông minh, rồi mai mốt đến Data Science, Blockchain, IoT, AI trí tuệ nhân tạo....v.v...các kiểu. Nếu mình thích tìm kiếm loại thông tin nào, thì máy tính sẽ đủ thông minh để "bơm" loại thông tin đó cho mình. Thích tìm tin vịt thì nó cho tin vịt, thích tin gà thì có tin gà. Thích nghe tin tốt của ông A, thích biết chuyện xấu của bà B, thì tất sẽ có. Cho nên nhiều người cứ tưởng khám phá ra được những chuyện hay ho, thâm cung bí sử, mà vô tình trở thành nạn nhân của chính họ, ngày càng lún sâu vào mê hồn trận. Đứng bên này sông không ai có thể nhìn thấy bên kia sông bằng đôi mắt thường của họ, nhưng khi hỏi đến thì mỗi người ai cũng “nhìn thấy” bằng những kiểu cách khác nhau. Đó là tuỳ vào sự tương tác của họ với "giới truyền thông" của chính họ. Bởi vậy kiến thức ai cũng đầy ắp một bụng, mà cái "biết" thì vô cùng, cái “tôi” mỗi ngày mỗi lớn. Cho nên thời này mấy ai làm được như nhà học giả kia :-) ?

Thôi hẹn sau nhé, thân chúc mọi người một ngày chủ nhật an vui. 

PN

Happy Father's Day !

 

Những năm của thập niên 80, đội bóng Redskin rất đình đám và là niềm tự hào của nhiều cư dân vùng thủ đô D.C. Dạo ấy, mình buổi sáng đi học buổi chiều đi làm, đến tận khuya mới về. Chỗ làm của mình bên cạnh một cái bar thể thao rất lớn, và cũng là "sân nhà" của các fan ruột Redskin. Mùa đông ở vùng D.C, tuyết nhiều và lạnh lẽo, đặc biệt là những ngày bão tuyết. Thế nhưng cái bar ấy thì luôn bận rộn và sôi nổi, nhất là mùa tranh giải của các đội football nhà nghề (NFL). Chú ấy làm việc ở đó. Người đàn ông ít nói, hầu như luôn im lặng và chăm chú làm một điều gì đó. Lầm lũi đi, lầm lũi về, giữa nắng gió mưa tuyết, từ trạm xe đến chỗ làm, từ chỗ làm đến trạm xe, đúng hẹn mỗi ngày. Cặm cụi dọn dẹp, sắp hàng lên kệ, đổ rác, lau chùi ... chăm chú phần việc của mình và dường như ít quan tâm đến ai. Có những ngày tuyết xuống ngập trên cả đầu gối, chú vẫn lầm lũi dọn dẹp, đúng giờ đúng giấc. Ngay cả lúc nghỉ ngơi ra ngoài đứng hút thuốc, đôi mắt ấy vẫn xa xăm hướng về một phương trời nào đó. Mình và chú thường gặp nhau mỗi lúc hút thuốc, vẫn gật đầu chào nhau lặng lẽ.

Không nhớ rõ lắm, nhưng có lẽ khá lâu, hai chú cháu mới bắt đầu nói chuyện và hiểu nhau hơn. Thực ra trong cuộc sống, có nhiều thứ hiểu nhau mà không cần phải nói nhiều. Ngược lại nhiều lúc nói rất nhiều lại chẳng hiểu nhau chút nào. Thậm chí xã hội bây giờ ngày càng nhiều những cuộc hội hè phô trương, nghi lễ đình đám, mang nặng tính hình thức, vốn chỉ để lấp đầy những khoảng trống vô nghĩa, chứ không phải để hiểu nhau hoặc thông cảm cho nhau. Hoặc đơn giản hơn nữa là trao đổi xã giao vài câu chuyện làm quà, vô thưởng vô phạt, rồi mạnh ai nấy về. Quả nhiên là vậy ! 

Một sĩ quan tham mưu phòng 3 của một lực lượng Tổng Trừ bị VNCH, vợ con rời VN từ 75 sang châu Âu. Vợ lập gia đình mới, đứa con trai còn nhỏ không có ký ức gì về cha của nó. Người cha bị tù đày cải tạo ngay chính trên quê hương của mình gần chục năm, rồi gian khổ qua được bên Mỹ, sống một mình trong căn nhà thuê chật hẹp cách toà Bạch ốc chưa tới 15 phút lái xe. Thế nhưng sự im lặng của ngưòi đàn ông ấy không phải đến từ những nghịch cảnh khó khăn đó, mà đến từ những điều sâu thẳm hơn ....

Trong cuộc sống hàng ngày, mỗi người chúng ta đều có những chọn lựa riêng về cách biểu đạt cảm xúc của mình. Nhưng với chú, sự im lặng có lẽ là một chọn lựa đầy đủ nhất. Sống giữa một xã hội vàng thau lẫn lộn, đầy rẫy những kẻ cơ hội chủ nghĩa, hoạt đầu chính trị, những ngôn từ "yêu nước thương dân" được đem ra bày bán để trao đổi xôi thịt với mớ bòng bong danh lợi, một số người lính trận chân chính đã chọn lựa sự im lặng để giữ chút tôn nghiêm còn lại của họ. Mình hiểu được và rất tôn trọng điều đó !

Rồi ngày tháng trôi qua, chú vẫn cần mẫn làm việc, âm thầm theo dõi từng bước chân của đứa con trai bên trời Âu. Thỉnh thoảng được tin từ bạn bè hoặc bà con nhắn lại, đứa con học này học nọ, lên lớp này lớp nọ, chú mừng ra mặt, rạng rỡ sáng ngời, rủ mình đi ăn để kể chuyện. Một thời gian sau, mình dọn đi tiểu bang khác làm việc. Chú tiếp tục ở lại MD vài năm nữa, rồi dọn về FL. Lâu lâu chú cháu vẫn liên lạc nhau. Mỗi lúc về lại Mỹ, có dịp đi FL, mình vẫn thường ghé thăm chú. Một căn nhà rất nhỏ, ngăn nắp, có trồng nhiều loại cây ăn trái ở quê nhà. Chú vốn xuất thân từ một gia tộc có nhiều tướng lãnh, quan chức của chế độ cũ. Nên trên tường nhà có nhiều hình ảnh, bằng cấp, huân chương, luôn được cất giữ và bảo quản một cách kính cẩn. Tất nhiên lần nào gặp nhau, chú cũng nói nhiều nhất về đứa con trai của mình. Về già, tuổi tác cùng với những năm tháng trận mạc, tù đày, nên chú có nhiều bệnh tật. Chịu đựng một mình âm thầm trong căn nhà nhỏ, đứa con trai chắc cũng chưa bao giờ biết. Có lần mình hỏi "Nó đã qua Mỹ thăm chú chưa ?". Chú im lặng không trả lời, mắt nhìn xa xăm ....

Cách đây khoảng hơn chục năm gì đó, lúc mình còn đang làm việc ở SG. Chú liên lạc nói sắp về VN thăm vài tuần, nhờ mình đi đón. Hơi ngạc nhiên, nhưng mình cũng rất vui vì được gặp lại chú ở quê hương. Về đến VN, thấy chú rất xúc động. Vẫn vẻ im lặng đó, nhưng những vết chân chim hằn sâu bên khóe mắt của chú ươn ướt khác thường. Ngày hôm sau chú nhờ mình chở về miền Tây thăm ngôi nhà cũ. Ngôi nhà của gia đình chú ngày xưa được coi như ngôi nhà lớn nhất của tỉnh, nằm ngay giữa trung tâm thành phố. Và bây giờ trở thành một cơ quan nhà nước, to lớn “hoành tráng”. Mình đậu xe bên lề đường, để chú bước qua, nhưng hình chú như sững lại, không dám. Không chịu nỗi cảnh trạng đó, mình tìm chỗ đậu xe, rồi mở cửa xe, nắm tay chú đi cùng. Chú từ chối, rút tay lại. Lần đầu, mình thấy chú cuối mặt lau nước mắt, rồi nói - "Thôi mình đi cháu !". Cả đoạn đường về, cả hai đều im lặng. Mình dừng lại ở một quán ven sông, kêu hai trái dừa, ngồi nhìn đám lục bình trôi lững lờ. Vẫn im lặng. Mình tôn trọng cảm xúc của chú, nên cũng không muốn hỏi thăm điều gì thêm, chỉ lái xe về.

Mấy ngày sau chú nói, lần này chú về VN chủ yếu là vì đứa con trai mới về HN làm việc. Lúc đó mình mới biết con trai chú là một tiến sĩ bên Tây, được nhà nước VN mời về hợp tác trong một chương trình gì đó, ở lại HN một thời gian. Và chú quá lo lắng về nơi ăn chốn ở của nó, cũng như "những cám dỗ nơi chốn thành đô", nên cố bay về VN tìm người gửi gắm mới an tâm. Mình bức xúc định nói, nhưng rồi lại thôi, chỉ an ủi chú " Nó lớn rồi, tiến sĩ chứ đâu còn con nít nữa, chú đừng lo lắng quá. Thôi chú cho nó số điện thoại của cháu, có gì cần thì a lô nghen". Thế nhưng chuyện vẫn chưa xong đơn giản như vậy. Chú ở lại VN vài tuần đi thăm bà con bạn bè mỗi ngày. Tối về, lại ngồi im lặng hút thuốc ..... lo lắng cho con. Đến ngày rời VN về lại Mỹ, ra sân bay vẫn còn chưa an tâm, căn dặn mình đủ điều.

Không biết đến hôm nay đứa con trai của chú đã từng bay qua Mỹ để thăm chú chưa. Nhưng hôm nay là ngày lễ của Cha (Father's Day), tự nhiên nhớ đến chú. Mà chắc trên thế gian này cũng không hiếm những người cha như chú. Sự hy sinh thầm lặng của người Cha khác với những giọt nước mắt thương yêu hoặc vòng tay ôm ấp của người Mẹ. Và những nỗi lo toan kín đáo đằng sau gương mặt khô khan, bàn tay chai sạm, hoặc những ứng xử vụng về, thậm chí lạnh lùng của người cha là những thứ không thể dễ dàng cảm nhận trong một sớm một chiều. 

Nhân ngày Father’s Day, thân chúc tất cả các người Cha, người Ông, người Chồng...một ngày an vui và hạnh phúc.

Happy Father's Day !

PN (2023)

 

Vài suy nghĩ vụn về ngày Memorial Day....

 

Ngày mai là ngày lễ Memorial Day của nước Mỹ, một ngày lễ lớn, cả nước chính thức được nghỉ. Ý nghĩa chính của ngày lễ Memorial là tưởng niệm những người đã ngã xuống hy sinh cho đất nước. Khái niệm anh hùng của người Mỹ đơn giản, thực tế, và vị tha. Những người hy sinh để bảo vệ đất nước, bảo vệ chính nghĩa, bảo vệ tự do, bảo vệ cái đúng, bảo vệ người khác; hoặc vì mệnh lệnh tổ quốc mà hy sinh cống hiến đều được coi là anh hùng. Đất nước Mỹ trãi qua bao đời tổng thống, nhiều cuộc chiến tranh, cả trong nước và ngoài nước. Tất nhiên cuộc chiến tranh nào cũng có những sự phản đối và những sự đồng tình, hoặc nhiều hoặc ít, nhưng những người ngã xuống đều được coi là anh hùng, vì họ đã hy sinh cho đất nước. Người Mỹ cũng có Civil War, một cuộc nội chiến Bắc Nam huynh đệ tương tàn. Họ vẫn nói về cuộc chiến, tri ân những người đã hy sinh, giảng dạy kinh nghiệm cho thế hệ sau, nhưng họ không tự hào về cuộc chiến tranh đó. Ngược lại, họ dùng câu chuyện đó để nhắc nhở những kinh nghiệm quý giá, kêu gọi sự đoàn kết dân tộc tránh chia rẽ đất nước.

United We Stand - Đoàn kết chúng ta tồn tại ! Một đất nước non trẻ như Mỹ, không hề có bề dày lịch sử ngàn năm như các nước Á Đông hoặc châu Âu, nhưng họ lại hiểu thấu được cái nguyên tắc "bó đũa" hay như vậy. Bởi vậy đất nước họ nhanh chóng phát triển, giàu mạnh và văn minh.

Nhìn lại, đất nước Việt Nam có hơn bốn ngàn năm văn hiến, nhưng chưa hề có một ngày Memorial Day chung cho cả dân tộc. Đã có biết bao nhiêu anh hùng liệt sĩ Việt Nam ngã xuống, anh dũng hy sinh vì quê hương đất nước. Nhưng cái nhìn của người VN có khác, mỗi chế độ đều có ngày chiến sĩ trận vong, hoặc tử sĩ liệt sĩ, để tưởng niệm riêng cho chính thể của mình. Thực tế xưa nay bao giờ cũng vậy, đất nước dân tộc thì trường tồn, còn thể chế chính trị hoặc nhà cầm quyền thì luôn thay đổi theo thời gian. Và đất nước VN cũng không ngoại lệ. Tính ra từ thời các vua Hùng dựng nước cho đến nay, trãi qua bao nhiêu giai đọan lịch sử thăng trầm, chống Tàu, chống Pháp, chống Mỹ, chống lẫn nhau ... Hết Đinh, Lê, Lý, Trần, rồi đến Trịnh Nguyễn phân tranh, Quốc gia, Cọng sản... Đất nước Việt Nam thì vẫn còn đó, nhưng bao nhiêu triều đại chế độ đã đổi thay, lên xuống. Bao nhiêu cuôc nội chiến đã xảy ra, cứ tàn sát lẫn nhau. Cứ Trịnh lên thì xử Lê, Nguyễn lên thì xử Trịnh, Quang Trung lên thì xử Nguyễn Ánh, Gia Long lên thì xử Nguyễn Huệ .v.v...Cứ chế độ sau thì phải xử chế độ trước, thậm chí còn thề không đội trời chung !

Có lẽ vì sự thù hận đó, và những ngộ nhận giữa thể chế chính trị và đất nước dân tộc, mà có nhiều người không chấp nhận sự hy sinh của người khác cũng vì tổ quốc hay chăng ? Lâu nay, có nhiều quan niệm cho rằng yêu chế độ mới là yêu đất nước. Thậm chí có nhiều người còn đồng hoá giữa việc yêu tổ quốc với việc đồng quan điểm chính trị, hoặc cùng đảng phái. Bên cạnh đó, thì cũng không hiếm những trường hợp độc quyền yêu nước, buộc người này người kia phải yêu nước giống như cách hiểu của riêng mình. Nếu không giống, thì sẽ chụp mũ, gây hấn, dựng chuyện nói xấu, thoá mạ ..v.v.. Ví dụ như chỉ có ông Nguyễn Huệ mới yêu nước thôi, còn ông Hàm Nghi thì không. Chỉ có ông Trần Quang Diệu mới yêu nước, còn ông Võ Tánh, Ngô Tùng Châu thì không. Chỉ có ông Nguyễn Hữu Cầu mới được có tên đường, còn ông Phạm Đình Trọng thì không...v.v.. Thậm chí có nhiều người đang sinh sống ở SG, nhưng vẫn phủ nhận tất cả công lao tạo dựng ngày xưa của ông Lê Văn Duyệt, chỉ vì ông làm quan thời Gia Long :-) ... Đại loại là những chuyện linh tinh như thế, rồi cùng nhau tranh cãi cho qua ngày tháng để xong một kiếp người !

Tất nhiên đây là những câu chuyện dài, nhiều góc cạnh, đâu thể dễ dàng nói hết trong một vài hàng chữ. Lich sử xưa nay thời đại nào cũng có kẻ gian người ngay, kẻ xấu người tốt, kẻ cầu vinh bán nước, người vị quốc vong thân. Nhưng theo thiển ý của mình, tất cả sự hy sinh chân chính để bảo vệ dân tộc và đất nước của những người con đất Việt từ thời dựng nước cho đến nay, đều xứng đáng được chúng ta ghi ơn và trân trọng. Nhiều quốc gia trên thế giới, theo chế độ dân chủ đa đảng, có nhiều đảng phái khác nhau, không cùng quan điểm chính trị. Mặc dù có những lúc tranh cãi nhau rất ác liệt, nhưng khi đụng đến quyền lợi tổ quốc, họ lại chung tay mà xây dựng đất nước. (Đảng cọng hoà & dân chủ của Mỹ là một ví dụ). Hơn nữa trên thế giới cũng từng có hàng triệu triệu người đã ngã xuống, hy sinh cống hiến cho đất nước họ, mà chẳng cần phải tham gia, hoặc thuộc về một đảng phái chính trị nào. Thậm chí như ở Mỹ có nhiều người lính trận hy sinh, nằm xuống mà vẫn chưa hề là công dân chính thức, mà chỉ là thường trú nhân hợp pháp.

Nhìn chung, ở thời đại hôm nay, thế giới ngày càng văn minh và dân trí ngày càng phát triển. Hầu hết, ai cũng phân biệt được đâu là cái chung, đâu là cái riêng. Ai cũng biết không có một sự chia rẽ kỳ thị nào lại có thể tạo ra sức mạnh. Ai cũng hiểu chưa bao giờ lợi ích nhóm, hoặc tham vọng cá nhân lại có thể đem lại sự phồn thịnh cho một đất nước. Nước mất thì nhà tan. Một quốc gia mạnh thực sự là quốc gia luôn đặt quyền lợi của tổ quốc và nguyện vọng người dân lên trên hết. Và cũng chỉ có như vậy mới tạo ra được sức mạnh đại cuộc. Mình nghĩ vậy !

Happy Memorial Day to all !

PN 

Phiếm chuyện Tam quốc

Hàng năm cứ đến tháng 2, trên mạng xã hội VN lại có nhiều bài viết nhắc nhở về cuộc chiến tranh xâm lược của TQ ngày 17/2/1979. Nhiều gia đình VN, đặc biệt ở vùng Tây Bắc cũng cứ đến mùa này là bắt đầu giỗ cha, giỗ mẹ, giỗ chồng, giỗ con ... trong lặng thầm tức tưởi. Trong khi đó thì chính quyền và những tờ báo chính thống vẫn "kiên cường" im lặng, hoặc chỉ đăng tải xôn xao về những đề tài sôi động khác như "lấy phiếu tín nhiệm cán bộ", "quan to tham nhũng sa lưới pháp luật", "TP HCM mừng chiến thắng đầu tại V-League ", "xin TQ mở cửa cho du lịch vào VN" .v.v.. Thực ra cũng hơn 40 năm rồi, những người biết chuyện năm ấy giờ cũng đã trở thành người lớn cả rồi, ai cũng biết bản chất câu chuyện, đâu là thật đâu là giả. Chỉ còn một số rất ít người chưa hiểu, vẫn rụt rè, thắc mắc một cách mơ hồ tại sao "ông anh" lại đánh "người em" :-)

Mình thì không cần phải đợi đến ngày 17/2 mới nhớ về những tủi nhục đau thương đó. Còn viết lách thì thiên hạ đã viết nhiều rồi, cũng chẳng thêm bớt được chút nào. Nên hôm nay chỉ muốn bàn loạn về một đề tài khác, ngoài lề chút. Đó là phiếm bàn về Tư Mã Ý thời Tam quốc, một nhân vật được cho là đỉnh cao về thủ đoạn chính trị, một trong những người có nhiều mưu sâu kế bẩn nhất trong lịch sử văn hoá chính trị của TQ. 

Nói mới nhớ, hôm trước về VN, nghe mấy ông anh nhắc qua chuyện Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung, có người cho đó là truyện thật. Tất nhiên lâu nay không ai phủ nhận Tam quốc chí là một tác phẩm hay, thuộc hàng Tứ đại danh tác của TQ. Tuy nhiên chi tiết trong truyện không phải hoàn toàn là sự thật, mà do La Quán Trung phóng tác lại dưới hình thức dã sử "bảy phần thực, ba phần hư". 

Thực ra thời Tam Quốc xảy ra từ cuối thế kỷ thứ 2, đầu thế kỷ thứ 3 sau CN. Đến cuối thế kỷ thứ 3, một viên quan sử tên là Trần Thọ viết lại thành Tam quốc chí. Cuốn sách dựa vào những sử liệu chính thức và những mẫu chuyện kể về thời đại Tam Quốc. Nhưng Trần Thọ là quan nhà Tấn, do đó phải dựa vào triều đại đã nhường ngôi cho Tấn là Tào Ngụy làm "tư tưởng chỉ đạo" để viết cuốn sách này. Trần Thọ cũng đã căn cứ vào các sử liệu cơ bản như Ngụy thư của Vương Thẩm, Ngụy lược của Ngư Hoạ, Ngô thư của Vi Chiêu để viết nên Tam quốc chí, cho nên về niên kỷ là tương đối chính xác, nhưng có nhiều tình tiết khác thì ông phải chọn lọc thêm thắt. Sau khi Trần Thọ mất hơn trăm năm, nhiều đời vua thay đổi lên xuống, có nhiều sử liệu mới về thời Tam quốc xuất hiện thêm. Lúc bấy giờ vua nhà Tống là Tống Văn Đế thấy nội dung của Tam quốc chí quá sơ lược nên đã ra lệnh cho nhà sử học Bùi Tùng Chi sửa lại, chỉnh sửa thêm bớt các phần không chính xác hoặc đã bị đời trước "kiểm duyệt" bóp méo bỏ đi. Từ đó ra đời một bản Tam quốc Chí đầy đủ hơn vào thế kỷ thứ 4. Rồi cả ngàn năm sau đó, mãi đến thế kỷ thứ 14, La Quán Trung mới thâu lượm các tài liệu trong dân gian, tham chiếu với bản Tam quốc Chí của Trần Thọ và Bùi Tùng Chi, thêm thắt "bảy phần thực ba phần hư" mà viết nên Tam Quốc diễn nghĩa lừng danh vào thời bấy giờ. 

Chưa xong, tới đời Khang Hy nhà Thanh thế kỷ 17, hai cha con ông Mao Luân, Mao Tôn Cương lại tu sửa, sắp xếp, biên chính lại bản Tam quốc diễn nghĩa của La Quán Trung. Mao tôn Cương cũng đã gọt tỉa rất nhiều những chương tấu, những bình luận râu ria, những lời phán già phán non trong phần chú thích, để thêm vào những lời bình luận của ông. Nôm na với mục đích là thay đổi hình thức để cho truyện hoàn chỉnh hơn, dễ đọc hơn, dễ tán gẫu và truyền bá rộng rãi hơn. Nhưng phàm xưa nay những chuyện đã thêm bớt, qua tay người này người nọ, thì làm sao tránh được ảnh hưởng của những suy diễn chủ quan, cho dù vô tình hay cố ý. Còn bị chi phối nhiều hay ít là tuỳ vào căn cơ, trình độ, và đạo đức nghề nghiệp của người chỉnh sửa. 

Nhưng vẫn chưa xong đâu. Đến năm 1958, đảng CS TQ sau khi lên ngôi, đã ra lệnh cho nhà xuất bản Nhân dân Văn học xã Bắc Kinh chỉnh lý lại Tam quốc diễn nghĩa cho đúng "lập trường quan điểm cách mạng". Riêng phần này thì dân ta ai cũng rành rẽ rồi, khỏi cần phải giải thích thêm. Nói chung các phiên bản TQC ngày nay hầu hết là lấy từ bản in này. Bởi vậy cho nên đừng nghĩ rằng Tam quốc Chí là sự thật hết. Riêng mình hồi nhỏ khoái nhất là ngồi mấy xe mì Các Chú, vừa ăn vừa ngắm các hình trong tuồng tích Triệu Tử Long, Đổng Trác, Lã Bố Điêu thuyền. Nhớ hồi ở SG, có xe bán phá lấu, cháo lòng bò chỗ ngã tư Cao Thắng/ Phan thanh Giản, khúc gần khách sạn Lục Quốc, vẫn còn ông già người Hoa vừa bán vừa kể tích tuồng. Sau này về lại VN mình có đi tìm “cố nhân" mà không gặp, có lẽ ông đã qua đời rồi, hay đã bị thu hồi mặt bằng chăng ? :-).

Dông dài quá, giờ trở lại chuyện Tư Mã Ý. Nhớ hồi nhỏ đọc Tam quốc Chí, ghét nhất là Tư Mã Ý. Sau này lớn lên chút, đọc lại thì lại "sợ" nhân vật này, bởi ông có quá nhiều thủ đoạn thâm sâu, và một khả năng nhẫn nhục tuyệt đối. Rồi lớn hơn chút nữa, mỗi lần nghe ai nhắc đến Đặng Tiểu Bình thì lại nghĩ đến Tư Mã Ý. Ấn tượng nhất là cái cúi đầu rạp mình của Đặng tiểu Bình trước tổng thổng Jimmy Carter (Mỹ) năm 1979. Nhưng tới khi đánh VN, ông lại phát biểu một cách ngạo nghễ, khinh miệt "Khi một đứa trẻ không biết nghe lời, đến lúc phải đánh đòn" !

Ngày xưa Tư Mã Ý đã từng bò xuống cho Tào Tháo bước lên lưng để khỏi lấm chân, mặc dù trong lòng chưa hề coi trọng Tào Tháo chút nào. Nhưng Tào Tháo đã nhìn thấy tâm can của Ý nên hỏi "Ngươi có biết tại sao lòng bàn chân của con người trắng không ?". Tư Mã Ý sợ, giả vờ thưa không biết. Còn ngày nay không biết ông Jimmy Carter có nhìn thấy tâm can của Đặng tiểu Bình chăng ? Một nhà nông, một nhà thơ, và cũng là một người làm thiện nguyện bền bĩ, có lẽ ít ai nghĩ rằng ông Carter sẽ có được cái nhìn như Tào Tháo ngày xưa. (Xin lỗi, hôm qua mới biết tin cựu tổng thống Carter từ chối vào bệnh viện vì muốn dành thời gian còn lại ở nhà với gia đình. Năm nay ông 99 tuổi. Cầu mong ông được an lạc cho tới lúc ra đi).

Còn nói đến tầm nhìn xa và khả năng chịu đựng nhẫn nhục, thì Tư Mã Ý là một nhân vật đáng nói trong lịch sử TQ. Và cũng chính nhờ những khả năng nhẫn nhục đó, ông đã tạo dựng được nhà Tấn sau này. Nhớ nhiều lần ông sợ mưu tài của Khổng Minh, chỉ đóng quân cố thủ trong thành không dám ra đánh,  mặc dù bị quân Thục chửi mắng thậm tệ. Tướng lĩnh của ông bức xúc vì chịu nhục không nỗi, nhưng ông thì vẫn ung dung ngồi nghe chửi. Khổng Minh sai người đem tặng ông bộ quần áo phụ nữ và cái yếm. Tướng lĩnh quân đội đều thấy xấu hổ, tức giận, nhưng ông thì lại bình thản mặc áo, mang yếm, đi tới đi lui dưới trướng, rồi còn gởi lời cảm tạ Khổng Minh. Tất nhiên phàm làm người ai lại không biết nhục nhã, nhưng khả năng chịu đựng tới mức đó thì không phải người "quân tử" nào cũng làm được. Và Đặng Tiểu Bình thời nay dường như cũng có khả năng như thế. Thuyết Con Mèo "Không cần biết mèo trắng hay mèo đen, chỉ cần bắt được chuột đều là mèo tốt" của Bình đã giúp TQ thoát ra bối cảnh quá nghèo đói của thời kỳ kinh tế XHCN lúc bấy giờ.

Ngày xưa Tư Mã Ý nhìn thấu khả năng yếu kém của thế hệ con cái nhà Tào Ngụy, nhìn rõ quy luật tuổi tác sức khoẻ của Khổng Minh, nên nhẫn nhục chờ đợi thời cơ, bao nhiêu năm sau gầy dựng lên nhà Tấn. Thời nay, từ lúc được Nixon và Kissinger bật đèn xanh cho vào cuộc chơi của thế giới tự do, TQ cũng đã nhanh chóng nhìn ra cơ hội ngàn vàng này. ĐCS TQ cũng từng nhẫn nhục chịu đựng, nhưng không biết cuối cùng sẽ đi về đâu? Một điều chắc chắn là dẫu Tư Mã Ý có sống lại, thì cũng chưa chắc đóan ra được những chiêu thức của TQ ngày nay như làm công xưởng cho thế giới, ăn cắp công nghệ, vẽ đường lưỡi bò lưỡi trâu, thả bong bóng thám thính, rải tình báo công nghệ khắp nơi, cậy mạnh hiếp yếu, gài độ bẫy nợ, bắt nạt nước nhỏ ..v.v. Hoặc mới đây nhất là chiêu thức âm thầm tiếp tế cho Putin để làm cạn kiện "sức mạnh" của Mỹ và phương Tây. Cách đây vài tuần, một ông tướng Không quân HK cảnh báo TQ đang dòm ngó theo dõi sự phân hoá của lưỡng đảng HK, và ông cũng tuyên bố khả năng có thể có chiến tranh với TQ vào năm 2025. Thế nhưng tạo hoá thì luôn thay đổi, xã hội thì mỗi thời mỗi khác, cuộc đời mỗi người mỗi nghiệp, đâu ai bảo đảm được điều gì sẽ xảy ra trong tương lai. Trong lịch sử thế giới xưa nay, TQ là nước có nhiều cuộc nội chiến đẫm máu nhất nhân loại. Nguyên nhân chính cũng chỉ đơn giản là tham quyền đoạt lợi mà thôi. Hy vọng với thể chế chính trị ngày nay, ông Tập có thể hạn chế được phần nào những rủi ro này. Đợi xem vậy !

Thôi đầu tuần mới, uống cà phê bàn loạn cho vui. Chúc tất cả một tuần an lành !

PN

Phiếm: Bong bóng bay

 

Vậy là đã hơn 2 tuần trôi qua từ ngày bóng bóng dọ thám của TQ bay qua nước Mỹ. Dư luận cũng đã bớt xôn xao, mấy ông bà thích chửi dường như cũng đã mệt rồi, không còn nhiệt tình chửi như thưở ban đầu. Các vị quốc hội hăng tiết vịt giờ cũng hiểu ra được phần nào bản chất của vấn đề, nên chân giò cũng lãng ra. Mới hôm qua Mỹ cũng bắn hạ thêm một vật thể lạ (nhỏ hơn chiếc bong bóng hôm trước nhiều, chưa biết của ai và cũng chưa chắc là công cụ dọ thám), nhưng câu chuyện có vẻ nhẹ nhàng êm ả hơn nhiều so với vụ "bong bóng xinh, bong bóng vô tình" của 2 tuần về trước :-).

Nói sơ qua về chuyện chửi lãnh đạo ở Mỹ. Tự do và thoải mái ! Mỹ là đất nước đặt quyền tự do ngôn luận lên hàng đầu, nên chuyện chửi lãnh đạo cũng là hàng đầu. Chửi tổng thống, chửi lãnh đạo, chửi luôn đảng của họ, chửi nội các của họ, rồi chửi cả bà con gia đình của họ .... Đó là những chuyện thường nghe thường thấy lâu nay, bất kể là đời tổng thống nào, dân chủ hay cọng hòa. Tính ra so với việc Chí Phèo rạch mặt chửi Bá Kiến, chửi làng nước, chửi trời chửi đất, thì phạm vi chửi lãnh đạo bên Mỹ rộng lớn và "trí tuệ" hơn nhiều :-).

Trở lại chuyện bong bóng dọ thám của TQ ở Mỹ. Hai tuần qua, đa số những người chửi ông Biden là cho rằng chính phủ Mỹ "hèn nhát" quá, "bất tài" quá, "run sợ" quá ....để bong bóng TQ đi du lịch một vòng tham quan nước Mỹ mấy ngày rồi mới "dám" bắn. Chửi có lớp, có lang, có vần, có điệu, từ ông dân đen cho tới bà dân biểu, từ mấy ông biết tiếng Anh cho đến mấy bà biết tiếng Mễ …:-). Trong khi đó những người hiểu chuyện, có trách nhiệm bắn bong bóng thì lại im lặng. Bắn cũng bị chửi, mà không bắn cũng bị chửi, "damned if you do and damned if you don't". Ví dụ bắn mà lỡ rớt xuống trúng cái trường học, trúng khu dân cư, xui nữa trúng nhà ông dân biểu hoặc bà nghị nào đó  ....v.v là bị chửi nát nước. Còn bắn mà lỡ ĐCS TQ chơi khăm bỏ bột làm bánh bao, bỏ há cảo xíu mại trong đó xì ra, thì càng bị chửi thậm tệ vì cho rằng là vũ khí sinh học, covid-20, covid-21.. Quan trọng hơn nữa là nếu bắn rớt xuống đất nát bét, thì lấy gì mà ngâm cứu ? (Vì đây cũng có thể là một món quà tuỳ theo nghĩ về góc cạnh nào). Nghe nói bên quốc phòng Mỹ còn gọi nhờ bên NASA tính đến khả năng vỡ vụn tới đâu nếu bong bóng bị rơi xuống đất liền. Tính tới tính lui, cuối cùng chọn vùng biển cạn nhất để bắn, để còn vớt vát lượm lại mà bán ve chai. Nói đùa cho vui, chứ thực ra đó chỉ là phần nổi của sự việc. Còn mấy ông quốc phòng, an ninh quốc gia, thì còn lâu mới cắc bùm liền.... bởi còn những phần chìm khác quan trọng hơn, mà những người chửi đổng chưa hề nghĩ tới !

Tất nhiên là bao giờ cũng vậy, gió tầng nào thì gặp mây tầng đó thôi. Ở đất nước nào cũng vậy, mấy ông phụ trách an ninh quốc gia, thông tin tình báo, mà dễ dàng "quan ngại" vì mấy câu chửi đổng của thiên hạ, thì chắc là đã nướng quốc gia của họ từ lâu rồi. Nhớ có một mẫu chuyện vui thường kể trong lãnh vực quản lý. Kể rằng, có một bầy khỉ leo lên một cây cổ thụ to lớn. Con khỉ trèo lên cao nhìn xuống, thấy con khỉ nào ở dưới cũng nhe răng cười trắng xoá. Còn những con khỉ ở dưới nhìn lên, chỉ thấy toàn là đít của những con khỉ trên cao. Thông thường là vậy !

Mà cũng ngộ, mấy hôm trước nghe thiên hạ gân cổ chửi chính phủ sao để bong bóng TQ thu thập tài liệu mật của Mỹ gởi về TQ, mình thấy có nhiều điểm lạ. Dường như họ nghĩ rằng bộ phận an ninh quốc gia Mỹ ngồi đó ngáp ruồi, để bong bóng TQ tha hồ lộng quyền. Lạ hơn nữa là có nhiều người lâu nay vẫn thường chê bai kỹ thuật của TQ lạc hậu, nhưng tới lúc này thì lại đánh giá công nghệ bong bóng của TQ quá cao, còn công nghệ phòng thủ quốc phòng của Mỹ quá thấp. Nếu chỉ đơn giản cho một bong bóng bay ngang Mỹ là thu lượm được thông tin an ninh quốc gia, thì chắc nước Mỹ đã bị thiên hạ nuốt trộng lâu rồi. Cũng thấy ít ai hỏi đến rồi bong bóng TQ chuyển thông tin về nước họ bằng cách nào ? 36 phép thiên cang của Trư Bát Giới, hay là 72 phép của Tề thiên đại thánh ? Thực ra, kỹ thuật nào cũng thế và truyền thông cũng vậy, đều có những nguyên tắc nhất định của nó. Tất nhiên mỗi công nghệ đều có những "bí mật" riêng, nhưng mọi công nghệ đều phải tuân thủ những nguyên tắc khoa học nhất định, không thể là chuyện đi mây về gió được !

Nếu vị nào có biết chút ít về các thứ như Signals intelligence (SIGINT), COMmunications INTelligence (COMINT), foreign satellite collection (FORNSAT), Foreign Instrumentation Signals INTelligence (FISINT), hoặc ELINT, ICNIRP, mmWAVE...v.v.. đều chắc chắn biết rằng câu chuyện thấy vậy mà không phải vậy. Nhưng tất nhiên là những bộ phận hữu trách không thể nào "vạch áo cho người xem lưng". Mới hôm rồi thấy mấy ông bên bộ quốc phòng HK ra giải trình cho mấy ông bà quốc hội mà thấy thương cho họ. Mình vẫn thường nghĩ ở bất kỳ quốc gia nào, chế độ nào cũng vậy, những người lính, những đội ngũ quân cán chính ngày đêm phụng sự và bảo vệ đất nước của họ, đều đáng được trân trọng. Cho dù người lãnh đạo tối cao có tài giỏi hay dốt nát, tham nhũng hay bất tài, thuộc đảng nọ hay đảng kia .. thì những người lính vẫn phải làm đúng chức năng của họ (đa số là vậy). Thực tế thì có biết bao nhiêu sự hy sinh thầm lặng đang diễn ra ngoài kia để bảo vệ an ninh cho chính những người có quyền được nói, được chửi, và được vô tư chém gió !

Lâu nay đất nước Hoa Kỳ là biểu tượng dân chủ cho thế giới, cho nên đại đa số những sự kiện giải trình ở quốc hội đều phải minh bạch cho cả thế giới xem. (Ở những quốc gia khác đụng đến lãnh vực này họ thường bảo mật thông tin chi tiết). Tuy nhiên, đối với những vấn đề có liên quan đến an ninh quốc phòng như vụ bong bóng bay vừa rồi, những người giải trình ai cũng mong muốn là các vị quốc hội có đủ trí thông minh để biết dừng lại chỗ nào, hy vọng họ bớt chửi lại và dùng đầu óc để suy luận. Nhưng tất nhiên sẽ không ai bảo đảm được điều gì, nhất là khi đụng đến những tay nói cho có nói, chửi cho có chửi :-).

Bài thơ đan áo nay rao bán,
Cho cả người đời thóc mách xem ...(thơ TTKH)

Thực ra chuyện do thám qua lại cũng thường xuyên xảy ra ở nhiều quốc gia trên thế giới, chứ không phải đến bây giờ mới có. Từ vệ tinh cho đến tàu ngầm, từ dọ thám trên trời cho đến gián điệp dưới đất. Tất nhiên, những nước kỹ thuật tiên tiến đều có những biện pháp phòng thủ ngăn ngừa, thậm chí còn lợi dụng điều đó để học hỏi và lấy thông tin lẫn nhau. Và những nước lạc hậu hơn thì tất nhiên là phải chịu thiệt thòi, đi đâu về đâu bị người ta nắm chóp hết. Ngày nay, những công nghệ phòng bị kẻ gian "ăn cắp trứng gà", ăn cắp thông tin, nhiễu loạn tín hiệu ...cũng được trang bị và buôn bán rộng rãi ở nhiều quốc gia trên thế giới. Thế nhưng những chuyện dĩ độc trị độc, hư hư thực thực, nhiều tầng nhiều cấp, biết đâu mà lần ? 

Tóm lại, chửi đổng thì bao giờ cũng dễ dàng, nhưng để hiểu đúng vấn đề thì không phải chuyện dễ dàng chút nào. Chuyện chửi đổng chính quyền thời nay thường xảy ra ở mọi nơi, mọi đất nước, chứ không phải chỉ riêng gì ở Mỹ. Trong khi đó thì những người hữu trách lại phải ngày đêm nặn óc, lao lực lao tâm, để lo lắng bảo vệ an toàn cho mọi người dân, kể cả những người chửi đổng. Bởi vậy thiết nghĩ cũng nên thông cảm và dành cho họ một chút tôn trọng, ít nhất là về kiến thức chuyên môn. Mỹ là quốc gia dân chủ, cho nên dù là tổng thống thì cũng phải lắng nghe những ý kiến chuyên môn từ các ông bà quốc phòng, an ninh quốc gia. Bên cạnh đó là tổng thống còn phải biết làm quen với việc nghe thiên hạ chửi, vì xã hội có quá nhiều người thích phê phán hơn thích lắng nghe. Ngoài ra lúc nói chuyện còn phải biết dừng lại ở đâu, ngừng "nổ" lúc nào, cân nhắc từng lời từng chữ, vì cả thế giới đang ngóng tai ngóng mắt theo dõi từng li từng tí. Quả thật là làm tổng thống Mỹ chẳng sướng chút nào :-)

Nói đến đây nhớ đến một câu nói của Mario Puzo, trong cuốn Bố Già, mà mình rất tâm đắc. Đó là "Never hate your enemies. It affects your judgment". (Tạm dịch: Đừng bao giờ ghét kẻ thù của mình. Vì nó sẽ ảnh hưởng đến sự phán đoán”). Một câu nói rất hay. Cũng mong rằng một ngày nào đó các ngài thích làm chính trị chính em ngộ ra được chút đỉnh ý nghĩa của câu nói này !

Chúc tất cả một cuối tuần an lành !

PN 

Tản mạn mùng 7 Tết Quý Mão

Hôm nay đã mùng 7 Tết. Hoa lá vẫn còn tươi, bánh chưng bánh tét vẫn chưa "dám" ăn hết. Mấy chậu Quince thì nở rộ, rất đẹp. Ăn tết ở nước ngoài chỉ đơn giản vậy. Chùa chiền nhà thờ, bạn bè họp mặt cũng tổ chức vào cuối tuần thôi, vì ngày thường nhiều người phải đi làm như thường lệ. Vậy là cũng xong một cái tết, thêm một tuổi, râu mọc nhiều hơn, và tóc bạc nhiều hơn :-) .

Sáng nay pha ly cà phê, nhìn ngày lịch dương hôm qua là 27/1 .... một ngày thật đáng nhớ của nhiều người VN. Đó là ngày Hiệp định Paris được ký kết 27/1/1973, ngày của 50 năm về trước. Mới đó mà đã nửa thế kỷ trôi qua. Những người trẻ tuổi chắc chỉ biết đến ngày này qua sách vở, báo đài. Những người lớn tuổi hơn thì tuỳ theo là lớn lên ở vùng miền nào, có thể hiểu biết vấn đề dưới những góc cạnh khác nhau. Tất nhiên là vậy, bởi xưa nay cái biết của thiên hạ vốn lệ thuộc vào môi trường sống, sách vở, báo đài, gia đình, trường học, hoặc đơn giản hơn nữa là từ bàn nhậu, cafe, đám tiệc..v.v. Còn lịch sử thì bao giờ cũng vậy, thường được ghi chép lại qua một lăng kính chính trị nhất định nào đó. Nôm na là lịch sử luôn được viết lại bởi bên thắng cuộc. Không phải chỉ là VN mà nước nào cũng vậy. Cũng không phải thời này mới có chuyện đó, mà ngày xưa cũng vậy thôi. Còn sự thật thì cứ là sự thật, cả thế giới này đều biết như vậy, không có gì đáng ngạc nhiên cả. Cho nên kiến thức hiểu biết về lịch sử của mỗi cá nhân có khách quan hoặc trung thực hay không thường bị lệ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau, cho dù là học hành bằng cấp tới đâu. Tuy nhiên với thời đại internet hôm nay, tài liệu sách vở phong phú, chắc cũng không khó khăn lắm cho những ai muốn nghiên cứu trở về "gần" với sự thật :-). 

Khi nói đến Hiệp định Paris 1973 thì chắc chắn nhân vật được nhắc đến nhiều nhất là Henry Alfred Kissinger. Và sự kiện đi đêm với TQ để chấm dứt cuộc chiến VN được cho là một sự kiện xấu hổ nhất trong lịch sử chiến tranh và uy tín cam kết với đồng minh của chính phủ Hoa Kỳ. Tất nhiên, qua đó mỗi bên liên quan đều rút tỉa được những bài học xương máu đáng giá nhất cho mình (hy vọng là vậy). Cuộc đi đêm giữa Mỹ và TQ năm 1972/1973 và sự trỗi dậy của TQ, đã để lại những di chứng to lớn cho thế giới, đặc biệt là miền Nam Việt Nam. Và cũng từ đó, chính phủ TQ đã nhanh chóng bám vào cơ hội này để khởi sắc vươn lên, hội nhập vào thế giới văn mình, vượt qua nạn đói nghèo triền miên của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa thời bấy giờ. 

Mãi cho đến hôm nay, vẫn còn rất nhiều người lên án các nguyên tắc chính trị và khinh rẻ giá trị đạo đức của Kissinger trong cuộc chiến tranh VN. Những người lính trận chân chính thì coi ông như một tay sen đầm chính trị, đáng bị nguyền rủa. Nhưng bên cạnh đó cũng có nhiều người coi trọng kiến thức của ông. Mới năm ngoái đây mặc dù tuổi đã gần 100, nhưng ông vẫn còn tham gia ý kiến về giải pháp hoà bình giữa Ukraine-Nga. Một lần nữa, mặc dù những giải pháp đề nghị của ông có vẻ phần nào khả thi, nhưng nếu nhìn nhận từ phương diện khác, thì những khái niệm về giá trị đạo đức và sĩ diện dân tộc dường như lại là những điều quá khó hiểu đối với ông ta !

Mà một khi nói đến chuyện lịch sử, thì tây ta gì cũng vậy, nếu chỉ đọc, nghe từ một phía, hoặc mang sẵn định kiến trong người, hoặc tư duy cực đoan, hoặc chỉ nghe ngóng từ những nguồn tin mang tính tuyên truyền, phiếm diện thì nhiều khi hiểu sai cả đời mà cũng không biết. Có nhiều người hiểu lầm rồi cãi nhau, chửi nhau ra rả, rốt cuộc chẳng rút ra được bài học giá trị nào, ngoài những ngạo nghễ hoặc cay đắng về những hơn thua, đánh đấm, hận thù vô cớ, kéo dài hết đời này cho đến đời khác. Ví dụ như hồi nhỏ đọc lịch sử chiến tranh VN trước 1975, mình cứ thắc mắc tại sao Noel năm 1972, ông Nixon lại cho phép thả bom miền Bắc vào dịp Giáng Sinh "Christmas Bombings" ? Nếu có thả bom sao không chọn ngày thường mà lại chọn vào dịp Giáng Sinh ? Việc làm này chắc chắn sẽ gây ra sự phản đối mãnh liệt từ người dân Mỹ và cả thế giới nói chung. Rõ ràng như vậy, có thế nào những tay chính trị gia lão làng như Nixon/Kissinger lại không nhận ra. Có vẻ vô lý quá ? 

Mãi đến sau này khi đọc lịch sử từ những nguồn khác nhau, mình mới hiểu ra là vì ngày 13/12/1972 cuộc đàm phán của Hiệp định Paris không thành công, phía VNDCCH không chịu đồng ý đàm phán tiếp. Cho nên ông Nixon ra lệnh triển khai chiến dịch "Linebacker II" thả bom ở Hà nội và Hải phòng, buộc phía VNDCCH phải trở lại bàn đàm phán, gây ra hơn 1,600 người bị thiệt mạng. Cuối cùng đến ngày 29/12/1972 phía VNDCCH đồng ý trở lại bàn đàm phán, và bên Mỹ chấm dứt thả bom. Cuộc đàm phán tiếp tục kéo dài mấy tuần sau đó, đến ngày 27/1/1973 thì hiệp định Paris được ký kết. Nhớ có lần về VN làm việc, ngồi nghe một anh giám đốc nhân sự trong công ty kể về chuyện thời của anh ngoài Bắc, "giặc Mỹ leo thang đánh phá miền Bắc năm 1972". Nhưng do Phạm Tuân đã bắn rơi B52 và dân quân miền Bắc cũng bắn hạ nhiều máy bay khác của Mỹ. Cuối cùng Mỹ thất bại, sợ hãi quá, phải chấm dứt ném bom. Lúc đó, nghe xong mình cảm thấy ngậm ngùi và chua chát cho thân phận của người dân ở những đất nước nhỏ bé, thông tin bị hạn chế. Tuy nhiên lịch sử thì bao giờ cũng có những mặt khác bị che khuất, cho dù là ở đất nước nào chế độ nào cũng vậy, chỉ là nhiều hay ít. Cho nên lịch sử cần phải được tìm hiểu một cách rõ ràng, minh bạch, để không trở thành nạn nhân của những thông tin tuyên truyền lệch lạc.

Và cũng chính Hiệp định Paris 1973 đã thay đổi vận mệnh của đất nước VN. Cuộc chiến tranh VN cuối cùng chấm dứt. Bao nhiêu triệu người vui, và bao nhiêu triệu người buồn, bao nhiêu triệu gia đình đoàn tụ, bao nhiêu triệu gia đình tan nát. Thực tế có nhiều quốc gia trên thế giới cũng tranh đấu cho nền độc lập (một cách đúng nghĩa) và thống nhất, nhưng họ không phải trãi qua cuộc chiến tranh đẫm máu như ở VN. So với những đất nước bạn bè chung quanh, thì đất nước VN đã phải chịu quá nhiều hy sinh, mất mát và đau thương. Và cả một dân tộc với những hy sinh đắt đỏ như thế để đánh đổi được điều gì ? Chắc chắn là gần 50 năm qua, mọi người dân VN ai cũng hiểu rõ và đều có những cảm nhận vui buồn sâu sắc đối với đất nước và dân tộc của mình. Mỗi người mỗi cảnh, có lẽ không ai giống ai, nên không cần thiết bàn đến ở đây !

Trở lại chuyện mùa Xuân năm nay, ngày mùng một Tết mưa xuân cả ngày, còn mấy ngày sau lại nắng ấm, ngộ thiệt. Sáng nay tưới nước, chụp hình hoa lá vẫn còn xanh tươi. Thực ra tết nhất thì hoa lá bên Mỹ bên Tây không thể nào so sánh với ở quê nhà, vì tết ta thường rơi vào những ngày mùa đông lạnh lẽo ở bên Tây. Mấy ông anh mình chụp hình gởi qua, thấy hoa lá bên VN đẹp quá !

Còn nói đến chùa chiền cũng thế. Ở Mỹ chùa chiền cũng đơn giản. Bên châu Âu càng ít hơn và nhỏ hơn. Nhưng ở VN thì “khí thế” hơn nhiều. Những năm gần đây, VN ngày càng mọc lên nhiều chùa to, chùa lớn. Nhiều nơi còn đậm nét tính thương mại, phô trương. Mình thì vốn không quan tâm lắm đến những nơi này, nên cũng mau quên. Thực ra mình cũng không hiểu chùa to chùa lớn thì có liên quan gì đến việc tu tập trí huệ của mấy ông sư và những người đạo hữu đến chùa ? 

Hôm rồi về quê, người bạn chở mình chạy qua cây cầu bắt ngang cửa biển, chỉ cho mình ngôi chùa to trên núi và cái tượng đài đang xây, dự định sẽ là lớn nhất VN, châu Á, hay thế giới ... gì đó. Thực ra mình không để ý lắm vì đang bận rộn nhìn ra cái cửa biển ngày xưa gắn liền với tuổi thơ của mình, và nghĩ đến một câu chuyện xa xưa, cũng vào dịp Tết ...

Dạo trước, mình có một anh bạn vong niên, làm cùng công ty, rất tài hoa. Trước đây anh từng là một trung tá K.Q, nhưng văn chương lưu loát, uyên bác cổ kim, đạo đời sâu sắc. Anh cũng là nhà thơ T.N.N.V, thường viết văn làm thơ trên các tạp chí hải ngoại. Có năm nọ, lâu lắm rồi, thầy Mãn Giác về đây thăm. (Mở ngoặc giải thích chút, vì thấy có nhiều người nhầm lẫn thầy Mãn Giác với thiền sư Mãn Giác. Thiền sư Mãn Giác là người nổi tiếng với bài thơ thiền "Cáo Tật Thị Chúng", ông sinh vào thế kỷ 11, thời nhà Lý. Còn hoà thượng Thích Mãn Giác là nhà thơ Huyền Không, ở vào thời này, hiện nay đã qua đời. Hoà thượng Mãn Giác sau khi hoàn thành học vị T.S bên Nhật năm 1965, về dạy Triết học và Phật học ở các trường đại học Văn khoa, Vạn Hạnh ....v.v..). Thầy Mãn Giác có bài thơ "Nhớ Chùa" rất nổi tiếng, có 2 câu cuối là "Mái chùa che chở hồn dân tộc. Nếp sống muôn đời của tổ tông". Nhớ lần đó, anh bạn T.N.N.V của mình chuẩn bị từ sớm (có rủ mình đi theo), để lãnh giáo và "tranh luận" với Thầy Mãn Giác về 2 câu thơ đầy "tham vọng" này :-). Tiếc là những năm gần đây mình không gặp lại anh T.N.N.V, nếu không mình sẽ rủ anh về VN để tham quan mấy cái chùa lớn nhất, cây bánh tét dài nhất, cái bánh chưng lớn nhất, mâm ngũ quả to nhất, câu đối dài nhất, tô bún riêu bự nhất, toà nhà cao nhất .... của đất nước nhiều quán nhậu nhất, nhiều ước mơ nhất :-).

Nói tới đây mới nhớ, năm nào ngày mùng một Tết, nếu có dịp đi chùa, mình cũng thường đảnh lễ ông Phật Di Lặc, vì ngày mùng một Tết cũng là ngày vía của Ngài. Hôm trước có mấy người quen chê trách chùa này chùa kia hình ông Di Lặc không giống ông Di Lặc. Thực ra tết nhất chủ yếu là vui vẻ, hoan hỉ, mừng xuân năm mới, hoa lá tốt tươi. Nhìn ai ai cũng mới hớt tóc cạo râu, mặc đồ đẹp, có bao lì xì, chào nhau niềm nở, không dám chửi lộn, cãi lộn, quét nhà .... vậy là mừng Xuân Di Lặc rồi. Còn ông Di Lặc thực sự có ai biết mập ốm ra sao mà đòi cho giống ? Cái hình ông Phật Di Lặc mà VN ta đang có cũng là sao chép từ mấy ông TQ ra thôi :-)

(Hình của Ngài Maitreya - Di Lặc)

Theo kinh điển thì Ngài Di Lặc có tên là Maitreya. Ngài được cho là Người sáng lập ra trường phái Yogachara (Duy Thức), và sau đó được 2 vị luận sư tài giỏi Asaṅga and Vasubandhu viết lại cho đời sau vào khoảng thế kỷ thứ 4 sau Công nguyên. Theo Phật giáo Bắc Tông (Mahayana), Ngài Di Lặc được cho là vị Phật sẽ xuất hiện trong tương lai. Hiện nay có nhiều nước thờ Ngài Di Lặc dưới những tên gọi khác nhau và hình tượng khác nhau, chứ không nhất thiết phải như là hình tượng "Bố Đại Hoà thượng" hoặc "ông Phật cười" của TQ. Ví dụ bên Nhật gọi Ngài là Miroku; TQ gọi là Miluo Fo; Tây tạng gọi là Byams-pa; Vietnam gọi là Di lặc; Hàn quốc gọi là Mi-rug. Hình tượng ông Phật Di Lặc bụng bự cười tươi vui vẻ như hiện nay chỉ có TQ và VN thờ thôi. Bởi vậy cũng nên xem nhẹ hình thức một chút, cho nhẹ nhàng vấn đề, vừa khoẻ người vừa khoẻ ta. Suy cho cùng, lạy ông Phật chắc là khác với lạy đống xi măng ...hihihi :-).

Thôi đầu Xuân viết tản mạn đôi dòng. Một lần nữa chúc tất cả anh em bạn hữu năm mới bằng an, hạnh phúc, vạn sự như ý.

PN

==============================

Nhớ chùa

Từ thuở ra đi vắng bóng chùa
Đường đời đã nhọc chuyện hơn thua
Trong tôi bừng dậy niềm chua xót
Xao xuyến mơ về lại cảnh xưa

Thấp thoáng đâu đây cảnh tượng làng
Có con đường đỏ chạy lang thang
Có hàng tre gợi hồn sông núi
Im lặng chùa tôi ngập nắng vàng

Có những cây mai sống trọn đời
Bên hàng tùng bách mãi xanh tươi
Nhìn lên phảng phất hương trầm tỏa
Đức Phật từ bi miệng mỉm cười

Tôi nhớ làm sao những buổi chiều
Lời kinh giải thoát vọng cao siêu
Đây ngôi chùa cổ ngày hai buổi
Cầu nguyện dân làng sống mến yêu

Vì vậy làng tôi sống thái bình
Sớm khuya gần gũi tiếng chuông linh
Sắn khoai gạo bắp nuôi thôn xóm
Xây dựng tương lai xứ sở mình

Tối đến dân quê đón gió lành
Khắp chùa dào dạt ánh trăng thanh
Tiếng chuông thức tỉnh lan xa mãi
An ủi dân hiền mọi mái tranh

Trầm đốt hương thơm bay ngạt ngào
Thôn trên xóm dưới dạ nao nao
Dân làng tắm gội lên chùa lễ
Mười bốn, ba mươi mỗi tối nào

Biết đến bao giờ trở lại quê
Phân vân lòng gởi nhớ nhung về
Tang thương dù có bao nhiêu nữa
Cũng nguyện cho chùa khỏi tái tê

Chuông vẳng nơi nao nhớ lạ lùng
Ra đi ai chẳng nhớ chùa chung
Mái chùa che chở hồn dân tộc
Nếp sống muôn đời của tổ tông

Huyền Không

Chúc mừng năm mới Xuân Qúy Mão

Thân chúc quý anh em, bạn hữu cùng gia đình một năm mới bình an, mạnh khoẻ, hạnh phúc, và nhiều may mắn.

 

XUÂN
(Thiền sư Phật Nhãn 885-958)

Xuân nhựt xuân sơn lý,
Xuân sự tận giai xuân,
Xuân quang chiếu xuân thuỷ,
Xuân khí hết xuân vân.
Xuân khách xuân tình động,
Xuân thi xuân cánh tân.
Duy hữu thức xuân nhơn,
Vạn kiếp nguyên nhứt xuân.

(Thiền sư Thanh Từ dịch):

Ngày xuân xuân trong núi,
Việc xuân thấy đều xuân.
Hồ xuân ánh xuân chiếu,
Khí xuân kết mây xuân
Khách xuân lòng xuân động,
Thơ xuân xuân càng tươi.
Chỉ có người biết xuân.
Muôn kiếp một mùa xuân

-----

(PN phỏng dịch):

Ngày xuân trong núi cũng Xuân

Việc xuân tất bật cũng Xuân

Hồ gương nắng chiếu cũng Xuân

Gió mây đùa giỡn cũng Xuân

Người về rộn rã cũng Xuân

Thơ trêu chữ nghĩa cũng Xuân

Thực ra Xuân tại tâm người

Muôn đời chỉ một mùa Xuân !