Bên ni bên nớ,

Hôm qua có ông giáo sư Mỹ rủ đi ăn phở, nhưng đến nơi, mình ăn bún bò Huế, ổng ăn bún chả giò. Ông này đang dịch một số tác phẩm từ tiếng Việt sang tiếng Anh, từ tiểu luận đến phân tích. Đây là lần đầu tiên mình gặp một người Mỹ hiểu sâu sắc về ngôn ngữ, văn hoá, và âm nhạc Việt nam đến thế. Dạo trước ông ta phụ trách khoa Đông phương của 1 trường đại học danh giá ở Mỹ, nên kiến thức nghiên cứu rõ ràng rất là "hàn lâm" so với các bạn ngoại quốc khác .
Nôm na về ông như thế, nhưng câu chuyện chính phía sau ly cafe sữa nóng và tô bò Huế vẫn là những trăn trở "bên ni, bên nớ " của người VN tha phương. Ối dà, chuyện này thì trăm năm chưa hết chuyện, nói chút đã tới giờ đi, hẹn ngày nói tiếp :-) .

Có một câu chuyện tiếu lâm ông kể, khi nhận định về nhân sinh quan của 2 nhà nhạc sĩ VN nổi tiếng trước đây, làm mình suy nghĩ cả đoạn đường về. Một bên lạc quan thái quá và bên kia bi quan thái quá ! Ngẫm lại đôi khi cái nhìn của mình và  nhiều người VN về đất nước cũng như thế. Nhưng liệu đó có phải là bi quan hay lạc quan thái quá không, hay chỉ là những sự khiếm khuyết nhất định và ảo giác quyền lực cũng như kiến thức ?
Dĩ nhiên sẽ không ai nhận là mình "thái quá". Bởi con người lâu nay vẫn thường không biết những thứ mà mình không biết. Thế mới là rách việc ! Đọc tin tức, cứ dăm ba bữa là nghe báo chí phê phán ông này ông nọ phát biểu linh tinh, nói chày nói cối, nói gà nói vịt. Trong nước cũng thế mà ngoài nước cũng thế. Từ những câu chuyện về văn hoá, chính trị, kỹ thuật, môi trường, kinh tế, đấu tranh, cộng đồng. Nhiều ông tưởng mình có mệnh số là "minh chủ" thật. Có ông tưởng mình có khả năng lãnh đạo thật. Có ông tưởng mình có chức quyền thì đồng nghĩa với thì có kiến thức thật. Có ông tưởng mình có đi học giáo sư tiến sĩ thật. Có ông tưởng mình chửi  hoài thì đất nước sẽ thay đổi thật  ..vv...Và cứ thế nhầm lẫn, thật giả, khó lường, người lạc quan kẻ bi quan, ngày ngày vẫn thế.

Gần nửa thế kỷ để đấm đá nhau, dối gạt nhau, giết chóc nhau, vu khống nhau. Hiệp định sơ bộ Pháp-Việt 1946, Geneve 1954, Paris 1973 .... và thân phận một đất nước nhỏ bé trên bàn cờ tranh chấp của những nước lớn. Được mất những gì ?
Rồi gần nửa thế kỷ khác để hận thù chống đối, để bắt bớ tù đày, để rêu rao vô cớ, để khóc để cười, để ai oán để kiêu binh, để lần mò dọ dẫm, để bào chữa sửa sai ...  Và nhìn lại vẫn những lối mòn tư duy, những con đường gian nan ngổn ngang đá gạch !

Bên ni bên nớ, ông GS dùng chữ này rất hay. Bi quan hay lạc quan ? Nỗi lòng của những người VN tha phương, hay chính trên quê hương mình ... vẫn cứ như là những câu dân ca đầy trắc ẩn, những giai điệu thăng trầm bên bờ sông quê hương đang ngày mỗi cạn dần.